‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

1 
Qarang:
 Гражданское право: Учебник. T. 1 / Отв. ред. Е.А. Суханов. С.
35; Степанов П.В. Корпоративнме отношения в коммерческих органи-
зациях как составная часть предмета гражданского права: Дисс.канд.юрид.
наук. - М.: МГУ им. М.В. Ломоносова, 1999. С. 35.

---

bayon qiladi.1 Bundan ayon bo‘Iib turibdiki, a ’zolik huquqlari uning 
sohiblari shaxsiyati bilan chambarchas bogMiqdir.
Fuqarolik huquqi tom onidan muhofaza qilinuvchi va (yoki faqat) 
tartibga solingan shaxsiy nomulkiy munosabatlarni mulk bilan bog‘liq 
boMgan va mulk bilan bogMiq boMmagan ikki guruhga boMish mumkin. 
Ularning h ar ikkisi ham iqtisodiy qim m atga ega boMmay, ularni 
shaxsdan ajratib boMmaydi. Odatda, yakka tartibdagi mablag‘ga teng- 
lashtirilgan va intellektual faoliyat natijalarini muhofaza qiluvchi so- 
ha mulkiy m unosabatlar bilan bogMiq boMgan shaxsiy munosabatlar 
sirasiga kiradi. Bunday huquqiy munosabatlar doirasida mavjud boMgan 
imtiyoz huquqlari o ‘z tabiatiga ko‘ra mutlaqdir, ya’ni, ularning vakiliga 
(mas’ul subyekti) majburiyatga ega shaxslarning nomaMum doirasi 
qarshi turadi. A’zolik huquqiy munosabatlarini yuqorida e’tirof etilganlar 
bilan taqqoslab boMmaydi, chunki:
birinchidan, 
bizning fikrimizcha majburiyatga ega boMgan shaxslar 
harakati a’zolik munosabatlarining obyekti (qoidaga ko‘ra majburiy 
subyekt vakolatga ega boMgan mas’ul shaxs yoki uning qatnashchilari 
emas, balki korporatsiya)dir;
ikkinchidan, 
vakolatga ega boMgan subyektga qarshi majburiyatga 
ega shaxslaming m a’lum doirasi qarshi turadi, demak, bu munosabatlar 
mutlaq xarakterga emas, balki nisbiy xarakterga egadir, binobarin 
ular mulkiy huquqiy munosabatlardan ham farq qiladi.
Endi mulkiy munosabatlar bilan bogMiq boMmagan shaxsiy nomulkiy 
munosabatlarni ko‘rib chiqsak. Bu munosabatlar moddiy boMmagan 
turli manfaatlar borasida yuzaga kelgan boMib, ularni inson shaxsiya- 
tidan ajratib boMmaydi (hayoti, sog‘lig‘i, g ‘ururi, sha’ni va h.k.). 
Tabiiyki, korporativ munosabatlarni bu toifaga kiritib boMmaydi, chunki 
korporatsiya a ’zolarining huquqi qatnashchi shaxsiyati bilan bogMiq 
emas va bir-biriga begonadir.
Ba’zi bir olim lar korporativ m unosabatlarning shaxsiy nom ul- 
kiyligini e ’tirof etsalar-da, shunga qaramay, ularni nomulkiy m uno- 
sabatlarga taalluqli, deb hisoblaydilar. Bunday nuqtayi nazar taraf- 
dorlaridan birining e’tirof etishicha, a’zolik huquqiy munosabatlarining 
obyekti boshqacha emas, aynan nomulkiy manfaatdir. Biroq, bu ancha- 
gina bahs talab masala. Masalan, O.S. Ioffening yozishicha, mulkiy 
m unosabatlarning buyumlar bilan bog‘liqligiga qaram ay, odam lar