‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Gul 
ochildi
(shaxs-son, zamon qo‘shimchasi 
-di
yordamida 
bog‘lanyapti) — gap. 
Gulning 
ochilishi
(qaratqich va egalik qo‘shimchasi 
yordamida bog‘lanyapti) — so‘z birikmasi.
0 ‘ylang: So‘roqqa javob bo‘layotgan so‘z bilan, so'roq talab qilayotgan 
so‘zning qanday farqi bor?
Tayanch tushunchalar: zamon m a’nosi, tasdiq m a’nosi, hokim bo ‘lak, 
tobe bo‘lak.
452

---

Quyidagi maqolning mazmunini izohlab bering hamda tobe bog‘langan 
bo‘lakni aniqlang.
Siylagani puling bo ‘Imasa,
Siypagani tiling bor.
36-m ashq.
Gaplarni o‘qing. Teng va tobe bog‘lanish yo‘li bilan birik- 
kan sintaktik birliklarni aniqlab, ularni namunada ko‘rsati!ganidek tahlil 
qilib yozing.
H asad va baxillik nafratdan ham murosasizroqdir. H asad va baxillik
— 
teng bog'lanish, nafratdan ham murosasizroqdir
— 
tobe bog'lanish.
1. Fe’l-u atvorning o ‘zgarmas darajada qat’iyligi — ayol tabiatiga yotdir.
2. Insonning qalbi va aqlida xuddi nutqidagi kabi u tug‘ilib o'sgan yurtning 
m uhri bo'ladi. 3. Rashk m uhabbat bilan birga tug‘iladi, lekin hamisha 
ham u bilan birga o ‘lib ketmaydi. 4. Ahm oqlar ham da tentaklarga butun 
dunyo o‘z tentakliklari nurida ko‘rinadi. 5. D unyoni taqdir va nayrang 
boshqaradi. 
6
. F e ’l-u atvorning zaifligi ezgulig-u illatdan ko‘ra ham
nariroq turadi. 7. Inson yaxshilik qilishga qodir ekan, unga noshukurlik 
bilan to'qnashuv xavfi tahdid solmaydi.
(Fransua de Laroshfuko)
37-mashq.
0 ‘qing, shaxs-son, zamon qo‘shimchalari yordamida hamda 
kelishik, ko‘makchilar orqali bog‘langan bo‘laklarni toping va birikmalarni 
aniqlang hamda ular o ‘rtasidagi farqlarni tushuntiring.
SOZ U C H U N T U G ‘ILGAN
E ’tibor berganmisiz, g‘ijjak nolasi yig‘layotgan odam ovoziga o ‘xshab 
ketadi. U ning yuraklarimizga yaqinligi shundandir, ehtimol. Bu sozda 
hayotbaxsh ohang yarata olish har kimga ham nasib etmasa kerak. Sababi, 
g‘ijjak murakkab soz. Shu bois, g‘ijjak chalishga bolani besh-olti yoshdan 
o ‘rgatish kerak ekan. Aks holda, yosh ulg‘aygandan keyin bu sozni о'rgan ish 
ancha mushkul kecharkan.
San’atkorlar: «G ‘i]jak chalgan sozanda boshqa har qanday sozni eplay 
oladi», deyishadi.
Barchamiz uchun ardoqli hofiz Sherali Jo ‘rayevning qo‘shiqlaridan 
orom topm agan ko'ngillar bormikan? Hofizning qudratli ovoziga j o ‘r 
bo ‘layotgan g‘iijak nolasi har qanday ko‘ngilni zabt etadi. Boshqalarni 
bilm adim -u, m en milliy qo‘shiqlarimizni dutor, tanbur, g‘i[jak jo'rligisiz 
tasaw u r qilolmayman. G ‘ijjakning sehrli ovozi xayollarimni uzoqlarga 
yetaklaydi, kengliklarni sog‘inam an, k o ‘zlarimga yosh quyuladi. Umrimiz 
naqadar tez o ‘tayotganini anglayman ham da eng beg‘ubor va m a’sum 
bolalik damlarimga qaytgim keladi...