‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

I. a) biriktiruvchi bog'lovchilar: 
va, hamda 
(ko'pincha 
va 
o'rnida
bilan 
ко ‘makchisi ham qo ‘llanadi. Masalan, 
Oygul va Baxtiyor; Oygul
bilan Baxtiyor);
b) zidlov bog'lovchilari: 
ammo, lekin, biroq;
d) ayiruv bog'lovchilari: 
yo, yoki, yo-yo, goh-goh, dam-dam.
II. Bog'lovchi vazifasidagi yuklamalar:
a) gumon yuklamasi: 
na...na...
b) kichraytiruv va t a ’kid yuklamasi: 
-u (-yu), -da.
0 ‘ylang: 
Uyushiq bo‘laklarning teng bog‘lanishga nima aloqasi bor?
Tayanch tushunchalar: 
teng bog‘lanish, tobe bog‘lanish, teng bog'­
lovchilar, sanash ohangi.
Quyidagi maqolning m a’nosini izohlang, so'zlarning bog'lanish yo'llarini 
aniqlang.
Ona bilan bola —
gul bilan lola.
33-mashq. Matnni o ‘qing, so'zlarning bir-biriga bog'lanish yo'llari
haqida fikrlang.
IKKI M ULLA
— Keyingi vaqtlarda ko'zlarim xiralashib qolyapti, — debdi birinchi 
mulla.
—Nega? — deb so'rabdi ikkinchi mulla.
— N azarim da, kitobni ko'p o'qiganim dan bo'lsa kerak.
— Bilasizmi, — debdi ikkinchi mulla, — meniki aksincha. Ilgari 
ko'zlarim xiraroq edi. Kitobni ko'p o'qiyverganimdan ko'zlarim katta- 
katta ochilib, borgan sari ravshan tortyapti.
448

---

34-m ashq.
Teng bog‘lanishli so‘z qo‘shiImalarini aniqlab, ularga 
tavsif bering.
ISLO M N IN G MOHIYATI
M a’lumki, koinotdagi barcha narsa muayyan va m a’lum qonunga 
bo'ysunadi. Quyosh, oy ham da yulduzlar umumiy bir qoidaga itoat etib, 
undan qilcha ham chetlashmaydi. Yer ham o ‘z o ‘qi atrofida aylanar ekan, 
koinot qonun-u qoidalaridan zig‘ircha ham chetga chiqmaydi. Suv, havo, 
yorugiik va harorat ham maxsus tartibga bo‘ysunadi. Jonsiz narsalar, 
o'simliklar bilan jonivorlarning ham o ‘ziga xos qonuni b o iib , shu qonun 
taqozosi bilan harakatga keladi, yashab o 'ta d i. C h u q u rro q o ‘ylab 
qaraganimizda, hatto insonning ham tabiat qonunlariga bo‘ysunayotgani 
m a’lum bo‘ladi, chunki u qonunga muvofiq holdagina nafas oladi, suvga, 
oziqaga, yorug'likka, haroratga b o ig an ehtiyojini his qila oladi. Inson 
vujudining har bir harakati: qonining aylanishi, nafas olishi, shuningdek, 
miya, oshqozon, o ‘pka, asab, qo ‘l, oyoq, til, ko‘z, burun va quloq kabi 
a ’zolari ham qonunga bo‘ysunadi. Bu a ’zolar m a’lum o ‘lchamga binoan 
o ‘z vazifalarini ado etadi.
Osmondagi eng katta sayyoradan tortib, yerdagi eng kichik qum 
zarrasigacha, boshqacha aytganda, koinotdagi har bir narsa bo'ysunayotgan 
va uzluksiz itoat etayotgan mana shu um umiy qonunni ulug‘, qudratli 
Olloh chiqargan. M odomiki, yer-u osmonlardagi barcha narsa mana shu 
qonunga bo'ysunar ekan, demak, butun olam shu qonunni chiqargan 
qudratli zotga itoat etadi, uning farmoniga bo‘yin egadi. M ana shuning 
o ‘zidan ham ko‘rinib turibdiki, islom — butun koinotning dini.