‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

(Abdulhamid Cho ‘Ipon)
262

---

193-m ashq.
Quyidagi m atnning qaysi uslubga oidligini aniqlang va 
unga tavsif bering. U ni nam una sifatida qabul qilib o ‘zingiz ham shunga 
o ‘xshash m isollar toping.
Tildagi har bir so‘z o 'z o'rnida qo'llangandagina nutqim iz ko'rkam , 
jozibador bo'ladi.
M asalan, professor, dotsent, prorektor, rektor, direktor kabi so'zlar 
rasmiy uslub uchun xos m e’yor sanaladi, biroq qolgan uslublarda u larni 
aynan ishlatib bo'lm aydi. Ishxonada «Professor E. Begmatov, sizni 
talabalar kutishyapti» deyish mumkin, lekin uyda unga o'zining farzandlari 
«dada» deyishning o'rniga «professor» deb m urojaat qila olishmaydi — 
m e’yor buziladi.
194-m ashq.
Quyidagi matnning qaysi uslubga xosligini aniqlab, unga 
tavsif bering.
Xudo ne’matlarin oliysi idrok,
Aqtni madh etar kimki dili pok.
Aql yo'l ko'rsatib, dilni etar shod 
H ar ikki olamda aqlli obod.
Aql bir tirik jon — bilmaydi zavol,
Aql turm ush asli buni yodlab ol.
Aqldan g'amginlik, shodlik, o'ktam lik,
Aqldan borlig-u yo ‘qlig-u kamlik.
Kishi ish qilarkan beaql-u idrok,
Bu ishdan bo'ladi yurak-bag'ri chok.
(Abulqosim Firdavsiy)
18.2. S O ‘Z L A SH U V U S L U B I
t
Kundalik hayotda uyda, k o ‘c h a-k o ‘yda, ish joylarida va
« 
boshqa joylarda kishilarning b ir-b iri bilan erkin m uloqotga 
kirishuvi so‘zlashuv uslubi orqali yuzaga chiqadi.
Oddiy so'zlashuv uslubida so'zlovchi nutq vaziyatidan kelib chiqib, 
axborot uchun eng kerakli so'zlarnigina ishlatadi. Qolganlari nutqiy 
vaziyatdan bilinib turadi yoki im o-ishora va m im ikalar bilan to'ldiriladi. 
M asalan, kinoteatr chiptaxonasidan chipta olish uchun so'raysiz:
263

---

—