‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

1-DARS.
0 ‘TILGANLARNI TAKRORLASH
1-mashq.
She’rni badiiy o ‘qish san’atiga rioya qilgan holda o ‘qing va 
yod oling. Unli va undosh tovushlarni aniqlab, ularga tavsif bering.
0 ‘Z B E K IS T 0 N
Oq yo‘rgakka o‘ragansan o‘zing bizni,
Oq yuvib, oq taragansan o ‘zing bizni,
Beshigimiz uzra bedor ona bo‘lib,
Kunimizga yaragansan o ‘zing bizni.
N a q а г о t
Adoying bo ‘lgaymiz seni, 0 ‘zbekiston,
H e c h k im g a b e r m a y m iz s e n i, 0 ‘z b e k is to n !
Fidoying bo‘lgaymiz seni, 0 ‘zbekiston,
Hech kimga bermaymiz seni, 0 ‘zbekiston!
Qalqoningmiz qasd qilsa kim gar joningga,
Alpomishlar ruhi yor har o ‘g‘loningga.
Gulday o ‘pib asragaymiz ostonangni,
Yovlar yaqin y o ‘lolmagay qo‘rg‘oningga.
N a q a г о t
Tuzing totib unutganlar xor bo‘ladi,
K o‘zlariga ikki dunyo tor bo‘ladi.
Tinch kuningni ko ‘rolmagan yurtfurushlar 
Bir kun bir kaft tuprog‘ingga zor bo‘ladi.
N a q a г о t
Muhammad Yusuf
158

---

1.1. FONETIKA
9
Savol va topshiriqlar
1. «Fonetika» deganda nimani tushunasiz?
2. Fonem a va tovush munosabati qanday?
3. H arfva fonema munosabati haqida gapiring.
4. Unli tovush deb qanday tovushlarga aytiladi?
5. Undosh tovushlarni qaysi jihatlariga ko‘ra tavsif qilish mumkin?
2-mashq.
Fonetik usul bilan so'zlar hosil qilinishini aniqlang, bunga 
siz ham misollar yozing (tovush o ‘zgarishi, tovushlarning ikkilanishi, 
tovush tushib qolishi, tovushlarning o ‘rin almashishi kabi hodisalarga 
e ’tibor bering).
K o‘z—ko‘r, t un —kun, aka—uka, siq—suq; silam oq—siylam oq, 
qatiq—qattiq; taqa—taqqa, tog‘a—taqa, toshm oq—shoshmoq.
3-mashq.
Quyidagi so‘zlarni nutq tovushlarining o ‘zgarish qonu- 
niyatlariga ko‘ra izohlang.
Avhol, dayra, turpoq, istadion, ustol, g‘ish, go‘sh, tralebus, tiraktr, 
direktir, paryot, aylanayin, damaz, kamputer.
4-mashq.
Quyidagi talaffuzi yaqin so ‘zlar (paronim lar) orqali 
ifodalangan m a’nolarni tushuntiring.
JA Y R O N -JT Y R O N
Jayron, nega ko‘zing to ‘la yosh. 
(A. Oripov)
Jiyron tog‘dan tog‘ga o ‘tib, qayerga borishini bilmasdi.
S O D A -S O D D A
Soda tabobat va pazandachilikda ishlatiladigan bikarbonatdir.
Suvga soda qo‘shib, chayib yuborishni unutmang. Sodda — sofdil, 
jo ‘n, oddiy.
Sodda, yoqimli liboslar o ‘ziga yarashib turgan qizlar tabassum bilan 
qarab turardi. (