‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

Tayanch tushunchalar: 
k o ' c h i r m a g a p , m u a l l i f g a p i .
K e l t i r i l g a n m a q o l n i n g m a ’n o s i n i i z o h l a b b e r i n g , s o ‘ n g r a u n d a n
k o ' c h i r m a g a p li q o ‘s h m a g a p h o s i l q ilin g .
O dobning boshi — til.
217-mashq.
Uyga topshiriq. K o‘chirm a gap ishlatilgan sh e’riy p arch a- 
lardan m isollar yozing.
218-mashq.
M onolog shaklidagi k o ‘chirm a gaplar nutqim izda k o ‘p 
ishlatiladi. Shuning uchun Siz ham «Nega yerga qaraysiz, R a’no?» mavzu- 
sida k o ‘chirm a gapli m atn tuzing. M atn g a «M ehrobdan chayon»ni asos 
qilib oling.
219-mashq.
Quyidagi nutq fe ’llarini qatnashtirib, k o ‘chirm a gaplar 
hosil qiling: dem ak, aytm oq, deb qichqirdi, deb aytdi, deb pichirladi, 
deya iltijo qildi, deb yolvordi, so ‘radi.
220-mashq.
0 ‘qing. M u allif va k o ‘chirm a gaplarni aniqlang.
O Z IS H L A , SO Z ISH LA
K unlardan bir kuni bir m utakabbir o'rgim chak ipak qurtiga: «M en 
Senga ju d a achinam an, bir ozgina ipak u ch u n shoshm asdan ishlab ko‘p 
vaqt sarf etasan. M ana, m enga qara, tez-tez ishlab ozgina vaqt ichida bu 
devom ing boshidan oyog‘igacha to ‘r o ‘rab bitirdim. M enga o ‘xshab shoshib- 
pishib to ‘r o ‘rasang b o ‘lm aydim i? — dedi. Ipak qurti unga: «To‘g‘ri, ishda 
sur’at, tezlik kerak, lekin sen singari apil-tapil ishlashdan foyda chiqm aydi, 
shuning u c h u n to ‘ring hech qim m atga ega emas, m ening t o ‘rim esa ju d a 
qim m atli to ‘r», deb javob berdi.
Hissa: S hoshm a-shosharlik bilan ishlashdan hech foyda hosil b o ‘l- 
m aydi. Ishning soniga em as, sifatiga diqqat qilish lozim. «Oz ishla, soz 
ishla» deb bekor aytm aganlar.
Bayt:
Shoshqaloqlik niholin o ‘tqazsang,
Bergusi meva pushaymonlik.
(«Durdonalar xazinasi»dan)
221-mashq.
S u q ro t hakim ning quyidagi hikm atlarining 
m ag ‘zini 
chaqing. M u allif gapini oldin, keyin, o ‘rta sid a keltirib k o ‘chiring.