‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi q. S. Abdurashidov, B. A. Hobilov

1—tayanch bloklari; 2—plastinalar; 3—dumaloq steijenlar; 4 —sinalayotgan panel;
5 —donali yuklar; 6—messuralar; 7—salqilik о ‘lchagichlar (progibacherlar).
182

---

С"
с
12.2.3. Beton va temirbeton konstruksiyalami sinashda
qo‘llaniladigan zamonaviy asboblar
Mazkur paragrafda turli 
xil betonlarning m ustah­
kamligi va boshqa xossalarini 
yemirmaydigan 
uslublar 
asosida aniqlaydigan eng 
zamonaviy asboblar majmuasi 
bilan tanishib chiqamiz.
IPS—MG4.01 
va
IPS—MG4.03 
asboblari 
(12.10—rasm) beton va 
qorishma mustahkamligi va 
birjinsligini impulsli zarba 
usulida tezkor aniqlash 
imkonini beradi. Asbob- 
larning vazifasi — qurilish 
industriyasi korxonalarida 
hamda bevosita qurilish 
obyektlarida, shuningdek, 
foydalanilayotgan bino va 
inshootlarni tekshirishda 
beton 
va 
qorishmalar 
mustahkamligini aniqlashdan
I" " "У"'"
1
FFfi!' 4
a
1
;li
I lii. i. ■
!
, 
^
1 .. .! 
*
1
: rfcnzta: ! r i
Le= m sj
: n
j
Hi
1 1 
1 
r
—
1 И j
I
Lii_ - - 
.....
—
.........
—
4.1
□
:J
12.8—rasm. Temirbeton yopma plitani
sinashda, unga gidravlik domkratlardan
beriladigan kuchlar ni to'shnlar orqali
taqsimlash sxemasi:
1—uskuna treversasi; 2—gidravlik domkrat;
3—sinalayotgan panel; 4—taqsimlash to ‘shnlari.
iborat. Bu asboblar yordamida g‘isht va binokorlik sopoli (keramikasi) 
mustahkamligini ham oMchash orqali aniqlasa boMadi.
Asboblar energiyaga bogMiq boMmagan xotira (naMHTb)ga hamda 
maMumotlami kompyuterga uzatish tizimi mavjudligi bilan boshqalaridan 
farq qiladi.
Beton mustahkamligini oMchash uchun konstruksiyaning tekshiriladigan 
qismiga zarbalar beriladi (~15 zarba). Elektron blok sklerometrdan kelayotgan 
zarba impulslari parametri asosida sinalayotgan materialning kattaligi va 
elastik—plastik xossalariga baho beradi, impuls parametrini mustahkamlikka 
o‘zgartiradi.
OMchash natijalarini qayta ishlash algoritmi quyidagicha:
. oraliq qiymatlardan o'rtachasini topish;
. har bir oraliq qiymatni 
0
‘rtacha qiymat bilan taqqoslash, 
0
‘rtacha 
qiymatdan farqi kattalarini chiqarib tashlash;
. chiqarib tashlartgandan keyin qolgan qiymatlaming o'rtachasini topish;
183

---

о