‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi nizomiy nomidagi toshkent davlat pedagogika universiteti

asosida qilingan muammolar munosabat asosida alohida bir ijtimoiy munosabatlar
maktabini o ‘taydi. 0 ‘zaro qiziqishlar, atrof dunyoni, bir-birlarini anglashlari va
tushunishlari ular uchun juda qimmatlidir. 0 ‘smirlar uchun uy vazifalan, uy ishlari
bo‘yicha majbunyatlami bajanshga qaraganda tengdoshlari bilan muloqot qilish
muhimroqdir. 0 ‘z sirlarini bola endi ota-onasiga emas., balki tengdoshlariga ko‘proq
ishonadi. U endi salbiy va ijobiy tomonlariga alohida bir urg‘u bermagan holda o ‘zi
xohlagan kishisi bilan do‘st bo‘lish huquqini talab etadi. 0 ‘z tengdoshlari bilan
muloqot va munosabat jarayonida o ‘z shaxsini erkinlik bilan to‘la namoyon eta oladi
Shaxsiy erkinlikni katta bo‘lish huquqi deb anglaydi. Ota-onalaming o ‘smirga shu
erkinlikni bermasligi yoki o ‘smiming shunday deb bilishi natijasida ular ota-onaga
qarshi pozitsiyada bo‘ladilar. Shuni alohida ta’kidlash lozimki, ana shu muloqot va
munosabat asosida o‘smirlarda g ‘urur hissi shakllana boshlaydi. Albatta, ular
g ‘uruming norma va qoidalarini kattalardan o ‘rganishadi, lekin o ‘z g ‘ururini qanday
himoya qilishni o ‘zlan alohida nazorat qilishadi. Ular orasida sodiqlik va to‘g‘rilik
84

---

kabi xislatlar yuqon baholanib, sotqinlik, o ‘z so‘ziga bevafolik, egoizm -
qizg‘onchiqlik kabi xatti-harakatlar qoralanadi va qattiq jazolanadi. Bu jazo u bilan
urishish, kaltaklash, unga qarshi harakat e’lon qilish va uni yolg‘izlatib qo‘yish
shaklida boiishi mumkin. 0 ‘smirlar o ‘zini hurmat qilishni, o ‘z fikrini va qiziqishini
himoya qilishni bilmagan tengdoshlariga juda past baho beradilar.
0 ‘smirlarning psixik rivojlanishida yangi xislatlarning paydo bo‘lishi
0 ‘smirlik davrida, asosan, bilish jarayonlari yuqori darajada rivojlanadi. Bu