‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi b. M. U m a r o V

2.4.  Pedagogik jarayondagi  nizolar  va  uni  oldini  olishning 
psixologik  m asalaiari
Hozirgi kun d a nizolam i samarali b a rta ra f etish pedagogik ja m o a ­
dagi  psixologik  m u h itn i  em o sio n al  y a x sh ila sh g a   q a ra tilg a n lig i, 
ham korlikda  ishlash  sam aradorligini  o sh irish n i  ta ’m inlash  garovi 
ekanligi hech kim ga sir emas.  Shu boisdan pedagogik faoliyatdagi,  va 
um um an,  nizolar  haqida zaruriy m a’lum otlarga ega b o ‘lish foydadan 
holi  bo ‘lmaydi.
N izolam i buzg‘unchilik oqibatlarini muvaffaqiyatli hal etish u lam i 
atroflicha  o ‘rganishni talab etadi.  Bunga esa jam oani yuqori d arajada 
rivojlanganligi  va  iliq  ijtimoiy psixologik  m uhitga  ega b o ‘lishi  o rq ali 
erishiladi.
Dastlabki  nizo haqidagi  konsepsiyalar  X IX -X X  asrlarda vujudga 
kelib, asosiy nizo va uning echimlarini topish yo‘llari b o ‘yicha q o ‘yilgan 
qadam lar  o ‘tgan  asm ing  oxirlarida  salm oqli  o ‘rin  tutadi.
Bugungi  k u n d a  psixologiya va ijtim oiy psixologiyada V.O.  A geev 
(1990),  A.A.  B odalev  (1983),  V.I.  Juravlev  (1983),  N .N .  O bozov 
(1979),  I.A.  K on  (1997),  Ya.A.  Ansupov,  A .I.  Shipilov (2000),  F .M . 
Borodkin (1989), A.K. Zaysev (1992,  1993), A .G . Zdravomislov (1995) 
va  shu  kabi  boshqalarning  tadqiqotlarida  nizoning  nazariy  asoslari 
yoritiladi.
N izo (lo tin cha so‘zdan olingan b o ‘lib,  ,,to‘qnashish“ )  —  m aq sad , 
qiziqish,  pozisiyalar,  fikrlar,  qarashlar,  kishilam ing  o 'z a ro   t a ’sir- 
lashuvidagi  qaram a-q arshi  yo‘nalishlar  b o ‘yicha  to ‘q n a sh ish lard an  
iborat.
Jam oadagi  nizoning  tabiatini  yoritishdan  oldin  uning  ikkita  x a - 
rakterli jihatini inobatga olishimizga to ‘g‘ri keladi.  Birinchisi — n izo  v a  
ikkinchisi  nizoli  vaziyatdir.  Ko‘pgina  adabiyotlar tahlili  asosida  n iz o  
bilan nizoli vaziyat ajratib turuvchi quyidagi form ulani e ’tiborga o lish  
m uhim   deb  hisoblaymiz: