‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi b. M. U m a r o V psixologiya

aloqa o fmatishi quyidagi sifatlarda
nam oyon b o ‘ladi;
— talabalar fikrini eshita bilish;
— talabalar bilan bo‘ladigan m uloqot jarayonida o ‘zida kam tarlik 
hissini nam oyon qilish;
— m uloqot jarayonida m uom ala madaniyatiga q a t’iyan rioya kilish;
— m uloqot jarayoni davom ida suhbatdosh shaxsiyatiga tegm aslik;
— talabalarga samimiy tarzd a m aslahatlar berish.
Shu nuqtai nazardan pedagogik faoliyatda m u lo q o t m adaniyati 
bir m aqsadga qaratilgan o ‘zaro ta ’sir qilish xususiyati b o ‘lib, uning 
m azm unida o ‘zaro fikr alm ashish, kerakli b o ‘lgan ax b o ro tlam i olish 
va jam lan gan axborotlam i etkazib berish xolati o ‘z aksini topg an . Shu 
b ilan b irg a shaxslarga p six olo g ik -p ed agogik t a ’sir q ilish u c h u n
kom m unikativ vositalaryordam ida o ‘zaro m unosabatda b o ‘lish ham d a 
profilaktik va pedagogik aloqani rivojlantirish uchun qulaylik yaratishga 
im kon beradi.
M u lo q o t jarayonida ular m uayyan qiyinchiliklarga d u c h kelishlari 
ham m um kin. Shu m a’n o d a yuzaga keladigan bu qiy in ch ilik lam i 
pedagogik m uom ala madaniyatisiz hal qilib b o lm ay d i. Pedagoglam ing 
m uloqot jarayonida odob-axloq norm alariga q a t’iyan rioya qilishlari, 
shuningdek ular shaxs psixologiyasini, uning psixologik xususiyatlarini 
va psixik hoiatlarini yaxshi bilishlari zarur.

---

T a ’lim sohasida m utaxassisning pedagogik faoliyatida pedagogik 
muloqot texnikasi
quyidagilarda nam oyon b o ‘ladi:
L Psixotexnika (shaxsning o ‘z xatti-harakatlari, xulqi va psixo- 
logiyasiga o ‘zgartirish kirita olishi) — psixik holatlam ing o ‘zgarishi 
nazarda tutiladi.
2, Kasb, san’at va ijodiyot uyg‘unligi (turli vaziyatlardan ustalik 
b ila n ch iq a olish);
3. M uloqotda shaxs xususiyatlarini inobatga olish.
Pedagogning pedagogik faoliyatida pedagogik m uloqot asosan uch
b o sq ich d an iborat bo ‘lib, bular:
— kom m unikativ tayyoigarlik;
— pedagogik aloqa o ‘rnatish;
— pedagogik m uloqotni boshqarishdir.
Ayrim mutaxassislar to ‘rtin c h i bosqichni — b o ‘Iib o ‘tg an m uloqot 
tahlili va b o ‘lg‘usi m uloqotni m odellashtirish (rejalashtirish) bosqichini 
h a m ajratadilar. Pedagogning pedagogik m uloqot m adaniyati quyidagi 
ja ra y o n la r orqali amalga oshiriladi;
— m uloqot m adaniyatini bilish;
— m uloqot m adaniyatini xizm at faoliyati davom ida o ‘rganish;
— boshqa xodimJar m uom alasida m uloqot m adaniyatini kuzatish;
— kom m unikativ ta ’sir etishi jarayoni va boshqalar.
Pedagogik muloqot m adaniyatini bilish va uni faoliyat davomida
o ‘rganish pedagogik aloqa bilan b o g liq holda bo‘lib, tarbiyaviy-profilaktik 
vazifalami hal qilishda eng qulay va eng optimal variant hisoblanadi.
Pedagogik aloqa o ‘m atish d a esa, pedagog bilan ta ’lim olayotgan 
sh a x s o ‘rtasida o ‘zaro tu sh u n ish , b ir-biri bilan ijobiy em osional 
m uno sab atda bo'lish xususiyatlarining namoyon b o ‘lishi ham da o ‘zaro 
ish o n c h m unosabatlarining o ‘m atilish i m uhim aham iyat kasb etadi.
Pedagogik 
aloqa o
‘
matishning asosiy usullariga
esa quyidagilam i 
k iritish mumkin:
— pedagogning nam una k o ‘rsatishi;
— pedagogning pedagogik m uloqotga jalb qila bilishi;
— auditoriyani qiziqtira olishi;
— tinglovchilarda ijobiy em osional holatni hosil qila bilishi.
Kommunikativ ta ’sir etish texnikasi
K om m unikativ ta ’sir etish texnikasi pedagogik m u lo q o t jara- 
y o n id a m uhim aham iyat kasb etad i. U pedagogik aloq a o ‘rnatish 
b o sq ic h id a va m a’ruza jarayonida m uloqotning am alga oshishi vaqtida

---

yuzaga keladi. Bizga m a’lumki, m uom alaning nutqli va nutqsiz vositalari 
mavjud b o ‘lib, bular shaxslararo bo ‘ladigan m unosabatlarda m u h im
ahamiyatga ega.