‘zbekist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi alisher navoiy nomidagi toshkent davlat

Savol va topshiriqlar:
1.Morfologik usul bilan yasalgan sifat-terminlar necha guruhga 
b o ‘linadi?
2.Tilning lug‘at tarkibi qancha mustaqil qatlamdan tashkil topadi?
3. Kam- affiksoidi borasida o ‘zbek tili grammatikasiga doir asarlardagi 
baholarga e ’tibor bering.
4. Qanday affikslar sifat-terminlar yasashda qatnashadi?
5.-la affiksli mahsuldor modelning fe ’l-terminlar yasashdagi o ‘m ini 
baholang.
6.-(v)iy qo ‘shimchasining hozirgi paytda termin yasashdagi ishtiroki- 
ga to ‘xtaling.
7.Q o‘shma terminlarning tarixiy xususiyatlarini misollar yordamida 
oching.
8.Q o“shma terminlar komponentlari munosabatiga k o ‘ra necha turga 
ajratiladi?
89

---

9.Gibrid terminlami mavjud lug'atlardan toping va izohlang.
10.Terminlaming metaforalashish y o ila rig a diqqat qarating.
11. Quyidagi matnda ishlatilgan terminlami qatlam jihatidan tah- 
lilga torting, kalkalarga diqqat qiling. Tahlil jarayonida SWOT metodi- 
ni qo‘llang: 
Avtomobilning vurish qismi rama, osma, о ‘q(ko ‘priklar) va
g ‘ildiraklardan iborat. Ramaga kuzov, kabina, dvigatel, uzatmalar qutisi
va boshqa mexanizm hamda uzellar mahkamlanadi. Yengil avtomobil va
avtobuslarda kuzov rama vazifasini bajaradi. Osma rama (kuzov) bilan
о ‘qlarni elastik bog ‘laydi va dinamik kuchlarniyumshatadi. G ‘ildiraklarn-
ing mustaqil osmasi keng tarqalgan. Boshqarish mexanizmlariga rul
boshqarmasi va tormaz tizimlari kiradi. Rul boshqarmasi avtomobilning
harakatyo ‘nalishini о ‘zgartirish uchun xizmat qiladi. Rul chambaragi bu-
rilganda valni, val esa о ‘z navbatida rul mexanizmlarini, ular esa sap-
falarga о ‘rnatilgan old g ‘ildiraklarni buradi.
Test
1.Morfologik usul bilan yasalgan sifat-terminlar nechta gum hga 
b o ‘linadi?
A) uch
B) ikki
S) to ‘rt
D) besh
2. Nim agadir yaroqlilikni ifodalovchi sifat-terminni ko‘rsating.
A) zaharli
B) tuzli
S) qimmatli
D) yeyimli
3. -simon affiksli sifat-terminlar qaysi fan sohalarida faol ishlatiladi?
A) tilshunoslik va adabiyotshunoslik
B) geologiya va geografiya
S) astronimiya va tibbiyot
D) zoologiya va biologiya
4 .0 ‘tgan asming 60-yillarida kammahsul b o ‘lgan qaysi affiks hozir 
unumli affiks hisoblanadi?
A) -simon
B) -(v)iy
S) ser-
90

---

D) kam-
5. -ma affiksli model qanday fe ’llardan passiv m a’noli sifat-term inlar 
yasaydi?
A) shaxssiz
B )
o ‘timsiz 
S) o ‘timli 
D) harakat
6. Genetik jihatdan o ‘zbek tili qo‘shma terminlari nechta guruhga 
b o ‘linadi?
A) ikki
B )
uch 
S) to ‘rt 
D) besh
7. son+ot strukturali qo ‘shma terminlar qaysi terminlar sistemasida 
faol qo‘llanadi?
A) tibbiy, biologiya
B) harbiy, ijtimoiy-siyosiy 
S) barcha
D) ilmiy-texnikaviy
8. ravish+fe’l(sifatdosh) tipli qo‘shma term inlar qatorini belgilang.
A) issiqbardosh, o ‘ziuchar
B )
tezuchar, o ‘tato‘yingan 
S) o ‘zisiljir, o ‘taingichka 
D) tezyurar, o ‘taqattiq
9. Gibrid qo‘shma terminlar o ‘zbek tilida qachon qo‘llanishga kirgan?
A) XX asr boshi
B) XX asr o ‘rtalari
S) XX asr oxiri
D) X IX asr ikkinchi yarmi
10. Q o‘shma terminlar komponentlari munosabitiga k o ‘ra nechta tur- 
ga taqimlanadi?
A) ikki
B )
uch
S) to ‘rt 
D) besh
91

---