Ўзбек тилида иш юритиш муаммолари бобожонов Фарҳод Қурбонбоевич, филология фанлари номзоди, доцент

1)номланишнинг тил табиатига мослигини ҳисобга олиш;
2)атамаларнинг соф туркий бўлишига ҳаракат қилиш;
3)атама ёрдамида тушунчани тез ва аниқ идрок этишга эришиш.
Тажриба-синов тариқасида баъзи ҳужжат номларининг муқобил вариантларини тавсия қилиб ўтишни мақсадга мувофиқ ҳисоблаймиз:
«Маълумотнома» (справка) ўрнига «тасдиқнома» (шахсий маълумотнома ўрнига). Маълумотнома сўзи муайян идоранинг хизмат фаолияти ҳақидаги ахборотларни ўзида жамлаштирган хизмат маълумотнамаси ҳақида тасаввур ҳосил қила олади. Давлат идоралари томонидан фуқароларнинг қандайдир фаолияти (яшаши, ўқиши, ишлаши ва ҳ.) ҳақидаги ахборотни тасдиқлаб берувчи шахсий маълумотномага нисбатан «тасдиқнома» атамасини қўллаш, албатта, тўла ўзини оқлайди.
«Шартнома» (договор) ўрнига «келишим». Мазкур ҳужжатда томонларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари ҳақидаги ўзаро келишими хусусидаги ахборот акс этади. Гап шундаки, ҳужжатнинг моҳияти «ўзаро келишим», келишув шартлари эса иккинчи планда. Шу боис «шартнома» сўзига қараганда «келишим» атамаси ҳужжатнинг моҳияти ҳақида тўлароқ тасаввур ҳосил қилади.
«Маълумотнома» (объективка) ўрнига «кимлик». Мазкур атама дастлабки қўлланишида ғализроқ туюлиши мумкин. Бироқ ҳужжатнинг моҳиятидан келиб чиқадиган бўлсак, унда бирор шахснинг фаолияти акс этади, яъни унинг «кимлиги»га аниқлик киритилади. Мазкур атама ўзбек тили табиатига мос, соф туркий сўз бўлганлиги учун тилга сингишиб кетишига шубҳа йўқ. Шунингдек, мазкур атаманинг киритилиши икки хил ҳужжатнинг бир хил номланишига барҳам беради.
Гувоҳнома (удостоверение) ўрнига ёрлиқ. Муайян шахснинг шахсиятини ва хизмат ваколатларини тасдиқловчи ҳужжатга нисбатан шундай атама қўлланилади ва унга «Ўзбек тилининг изоҳли луғати»да шундай таъриф берилади: «Бирор амал, унвон, суюрғол ва ш. к. берилганлиги ҳақидаги расмий хужжат; фармон» [4:46]. Изоҳнинг аниқлигини, сўзнинг олдин истеъмолда бўлганлигини ва тушунчани тўлиқ ифодалай олишини ҳисобга олсак, бу атамадан бугунги кунда ҳам бемалол фойдаланиш мумкин. Фикримизни далиллаш учун қиёсий мисоллар келтирамиз: туғилганлик ҳақида гувоҳнома – туғилганлик ёрлиғи; ҳайдовчилик гувоҳномаси – ҳайдовчилик ёрлиғи; хизмат гувоҳномаси – хизмат ёрлиғи каби.
Далолатнома (акт) ўрнига