‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi X. K. Aripov, A. M. Abdullayev

5.4. Simistor tuzilishi va ishlash prinsipi
S im istor — s im m e trik tir is to r b o ‘lib , o ‘z g a ru v c h a n to k n i
kom m utatsiyalashga xizm at qiladi. U reversiv to ‘g ‘rilagichlar yoki
o ‘zgaruvchan tok sozlagichlari yaratish uchun ishlatilishi m um kin.
Sim m etrik tiristor tuzilm asi 5.8, a-rasm da, uning shartli belgilanishi
esa 5.8, b-rasm da keltirilgan. Sim istor tuzilmasi turli o'tkazuvchanlikka
ega b e sh ta y a rim o ‘tk a z g ic h q a tla m d a n ta sh k il to p g a n b o ‘lib
tiristornikiga nisbatan m urakkabroq tuzilishga ega. Sim istor VAXi 5.9-
rasm da keltirilgan.
a)
A
I
b)
УП7777
IT
N
A
О
B E
К
К B E
5.8-rasm . Simmetrik tiristor tuzilmasi (a) va uning shartli grafik
belgilanishi (b).www.ziyouz.com
kutubxonasi
S im istor V A X idan uning BEiga boshqaruvchi m usbat im puls
berilganda asbob ixtiyoriy yo‘nalishda ulanishi ko‘rinib turibdi.
5.9-rasm. Simistor VAXi.
Boshqaruvchi im pulsga q o ‘yiladigan talablar, sim istorning asosiy
xarakteristikalari va uni belgilanish tizim i tiristornikidek. Sim istorni
um um iy BEli q aram a-q arsh i parallel ulangan ikkita tiristo r bilan
alm ashtirish m um kin.
5.5. Boshqariluvchi to‘g‘rilagichlar
T iristorlarda ulanish m om entini boshqarish im koniyati b o ‘lgani
sababli ular boshqariluvchi to ‘g ‘rilagichlar sxem alarida ishlatiladi.
Bitta tiristorli boshqaruvchi to ‘g ‘rilagichning eng sodda sxem asi
5.10, a-rasm da keltirilgan.
Tiristor ulanishi uchun ikkita shart bajarilishi zarur: tiristor anodidagi
kuchlanish m usbat b o ‘lishi zarur (lekin UT0.G.ULAN kuchlanishidan katta
b o ‘lmasligi kerak) va BEga ochuvchi tokka m os m usbat kuchlanish
berilgan b o ‘lishi shart. Birinchi shart elektr tarm oqning m usbat yarim
davrida tarm oq kuchlanishi иш (5.10, b-rasm ) uchun bajariladi, ikkinchi
shart bajarilishi uchun tiristorning BEiga ochuvchi im puls (J0CH(5.10,
d-rasm ) beriladi. T iristor ochilgandan so‘ng BE o ‘zining boshqarish
xususiyatini yo'qotadi, shuning uchun anoddagi oniy kuchlanish nolga
teng b o ‘lganda uning o ‘chishi sodir b o ‘ladi.
Rezistiv yuklam a /?K„dagi filtrlanm agan kuchlanish impulslari shakli