‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi X. K. Aripov, A. M. Abdullayev

I2 tokning berilgan qiymati asosida (9.6) dan foydalangan holda
Re rezistorning qarshiligini topish mumkin
F - U
M ^ BE\
~ • (9.7)
RE= ~ \ n -
h
i 2rwww.ziyouz.com
kutubxonasi
Ushbu sxema soddaligiga qaram asdan, tem peratura bo'yicha
barqarorlikni yaxshi ta ’minlaydi, chunki RE rezistor orqali manfiy TA
ga ega. Hisoblashlardan temperatura bir gradusga o'zgarganda tokning
nobarqarorligi A/2=2,5 mkA ni tashkil etishi m a’lum. Bundan tashqari,
R = 1 kOm (statik qarshilik) bo‘lganda BTGning dinam ik qarshiligi 1
MOmga yaqin bo‘ladi.
O'zgarmas kuchlanish sathini siljituvchi sxema, ko‘p kaskadli
o ‘zgarmas tok kuchaytirgichlarda kaskadlarni kuchlanish bo'yicha
o ‘zaro muvofiqlashtirishda keng qoMlaniladi. Bunday sxemalar sath
translatorlari deb ham ataladi. Ular navbatdagi kaskad kirishidagi
signalning o ‘zgarmas tashkil etuvchisini siljitishi va o ‘zgaruvchan tashkil
etuvchisini buzmasdan uzatishi kerak.
Eng sodda sath siljituvchi sxema bo‘lib em itter qaytargich xizmat
qiladi. Uning chiqish (emitter) potensiali sathi baza potensiali sathidan
U‘ kattalikka past bo‘lib, signal K v « 1 koeffitsient bilan uzatiladi.
U' kattalik ochiq o ‘tish kuchlanishi deb ataladi. G ap shundaki,
normal tok rejimida (to‘g‘ri toklar /=10-3-^ 10~4 A oralig‘ida bo‘lganda),
kremniyli p — n o‘tishdagi kuchlanish 0,65^-0,7 V boladi. Mikrorejimda
esa (toklar /= 10-5^ -10-6 A bo'lganda), kuchlanishning mos o'zgarishlari
0,52-^0,57 V boMadi.
S h u n d ay q ilib , to k la r d iap a z o n ig a b o g 'liq h o ld a t o ‘g ‘ri
kuchlanishlar biroz farq qiladi, lekin diapazon oralig'ida ularni
o ‘zgarmas deb hisoblash va param etr sifatida olish mumkin. Xona
temperaturasi uchun normal rejimda If—0,7 V, mikrorejimda esa
£/‘=0,5 V deb qabul qilingan.
Agar kuchlanish sathini 2 If martaga pasaytirish kerak bo‘lsa, u
holda kuchlanish qaytargichning em itter zanjiriga to ‘g ‘ri siljitilgan
diod ulanadi.
Kuchlanish sathi U\ga marta bo‘lmagan miqdorda siljitilishi zarur
bo‘lsa, BTGdan foydalanishga asoslangan sath siljituvchi universal
sxemadan foydalaniladi. Bu sxema 9.6-rasmda keltirilgan.
Sxemada BTG VT tranzistor em itter zanjiriga ulangan bo‘lib,
uning bazasi aw algi kaskad chiqishi bilan bevosita ulangan. VT
tranzistorning em itter potensiali I0 R qiymatga pasayadi. Natijada, A
nuqtaning potensiali qanday bo‘lishidan qat’i nazar, В nuqtaning
potensialiwww.ziyouz.com
kutubxonasi
9.6-rasm. Kuchlanish sathini siljituvchi universal sxema.