‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi a. N. V aliyev

3.9-rasm.
a 
b
3.10-rasm.
ziladi (3.10-rasm, 
a).
  Bu yerda 
T
 tekislik 
К
 ga  ham, 
H
 ga ham per­
pendikular, 
AB(AjB,)
  kesma 
H
 ga ham, 
К
 ga ham parallel.  Shunday 
ekan, 
T
 tekislik va 
AB(A,B/)
 kesma o‘zaro perpendikular.
3.10-rasm, 
b
  da 
Q
  va 
T
 tekisliklar 
H
 ga  parallel, 
К
 ga  per­
pendikular  bo‘lgani  uchun 
AB
  kesma 
Q
 va 
T
 tekisliklarga  per­
pendikular.
Endi,  to ‘g‘ri  chiziqqa  perpendikular  tekislik  o ‘tkazish  ko‘rib 
chiqiladi.
Masala. AB(AIBI)
 kesmaning perspektivasi berilgan (3.11-rasm, 
a). 
Unga perpendikular tekislik o‘tkazilsin.
1. 
P
 dan yuqorida 
S'
 nuqta aniqlab olinadi.
2. 
S'
  nuqtadan 
FtS'
  chiziqqa  90°  burchak  ostida  chiziq  o‘tka- 
zilib,  ufq  chizig‘ida 
F2
 nuqta topiladi.
49

---

a 
b
3.11-rasm.
3. 
F2
 nuqta orqali 
Q
 tekislikning 
QH
 izi,  so'ngra 
QK
 izi chiziladi 
(3.11-rasm, 
b).
Bu  yerda  tekislik  va  to ‘g‘ri  chiziqning  uchrashish  nuqtalarini 
o‘zaro  perpendikular bo‘lgan  ko‘rish  nurlari bog‘lamoqda.  Demak, 
Q (Q
h
,  Qv)
  tekislikka 
AB {AtB )
 kesma peфendikular.
6.  Metrik  (o ‘lchashli)  masalalar
Metrik masalalarni yechishda perspektiv masshtablardan boshqa 
geometrik  yasash  usullari  ham  mavjud.  Quyida  o ic h a s h   bilan 
bog‘liq bo‘lgan  masalalar tartibi bilan tanishiladi.  Bular:
-  to‘g‘ri  chiziq  kesmasining haqiqiy uzunligini  aniqlash;
-   o‘zaro  parallel  to ‘g‘ri  chiziqlar  orasidagi  eng  qisqa  masofani 
aniqlash;
-  o‘zaro uchrashmas to‘g‘ri  chiziqlar orasidagi  eng  qisqa  maso­
fani  aniqlash;
-  ikki to‘g‘ri  chiziq orasidagi burchakni  aniqlash;
-  ikki tekislik orasidagi  chiziqli burchakni  aniqlash;
-  to ‘g‘ri  chiziq  bilan  tekislik  orasidagi  chiziqli  burchakni  aniq­
lash  kabilar.
1.