Zaxiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti

Hozirgi zamon texnalogiyalarini mikrobiologik amaliyotda qo’llanilishi
1.Interferensiyalovchi kompyuterli mikroskopiya –hujayralarni submolekulyar darajada yuqori tiniqlikga ega bo’lgan tasvirlarini olish mumkin.
2. Lazerli konfakal mikroskopiya- obektlarni aniq tasvirini butun maydon bo’ylab ko’rish mumkin. Kompyuter texnologiyalarini qo’llash orqali obektni rekonstruksiya qilish ham mumkin.
Koller yorug’ligi.
1. Hozirgi zamon biologik mikroskoplarni to’la imkoniyatdan foydalanish uchun Koller usulida yoritishdan foydalanish kerak.
2. Yoritgich OI–19 yoki OI–9 ni mikroskop oldida o’rnatish uchun shtativga maxkamlanib mikroskop va yoritgich orqali bir xil masofada bo’lishi kerak. Yoritkichni burab mikroskop oynasini o’rtasiga tushuriladi.
3. Mikroskop kondensatori to’la tepaga ko’tarilib uni diafragmasi to’la berkitiladi.
4. Maydon diafragmasini yoritgich maydon diafragmasi 1,0 – 1,2 sm diametrli qilib olinadi.
5. Yoritgich lampasini burab uzoq yaqinlashtirish bilan oynadagi speralni aniq ko’rinishiga olib keladi. Buning uchun yorug’lik tushayotgan oynaga oq qog’oz qo’yib to’g’rilab olinadi.
6. Mikroskopni oynasidagi yorug’likni ko’rish maydoniga to’g’rilab olinadi. Zarurat tug’ilganda yorug’lik kuchini transformator yordamida pasaytirib kuchaytirish mumkin.
7. Mikrokopni buyum stolchasiga preparatni joylashtirib kichik ob’ektiv orqali yorug’likni aniq yo’nalishini topib oladi.
8. Mikroskop oynasini burash yordamida ko’rish maydonini diafragma yoritgichga to’g’rilab moslanadi.
9. Mikroskopni immersion ob’ektividan foydalanish usullari.
Hozirgi zamon mikroskoplari ichida o’quvchilarga moslangan qulay mikroskop markalaridan MBI–1; MBI–3; va biolama modeli hisoblanadi.
Mikroskopni qimmatini oshiradigan qismi bu uni ob’ektivi hisoblanadi. Ob’ektiv xususiyatlarini bilish uchun quyidagi tomonlarini eslatib o’tamiz: ob’ektivlar quruq va moyli guruhga bo’linadi. Quruq ob’ektivlar (8x40x) bunda uncha katta bo’lmagan ob’ektlar ko’rinib 400–600 marta kattalashgan. Bunda preparat va ob’ektiv oralig’ida havo qatlami bo’ladi. Mikroskopni buyum oynasi va havoni yorug’lik singdirish xususiyatlari har xil bo’lganidan yorug’lik kuzatuvchini ko’ziga to’g’ridan–to’g’ri tushmaydi.
Mikroorganizmlar morfologiyasini va xususiyatini o’rganishda doimo immertsion ob’ektivdan (90x) foydalaniladi, 950 dan 1350 martagacha kattalashtirib beradi.
Immertsion ob’ektivdan quyidagicha foydalaniladi: kuzatiladigan ob’ekt oldin fiksatsiyalanib, bo’yab kichik ob’ektlarda ko’riladi. Ob’ektni eng yaxshi kuzatiladigan nuqtasini topgach so’ng preparat oynasi stolchaga maxkamlanadi (qisqichlar yordamida). Mikroskop tubusi tepaga ko’tarib turib revolverdagi ob’ektlar almashtiriladi yani immertsion ob’ektga. Preparat ustiga bir tomchi kedr moyi tomizilib ob’ekt sekin–asta kedr moyiga tekkizilgandan so’ng mikrometrik vinit yordamida foks to’g’rilanib ob’ekt tomonlari o’rganiladi.
Kuzatish tugagach ob’ektdagi moyi olib tashlash kerak. Buning uchun oldin filьtr qog’ozida sekin artiladi. Butunlay tozalash uchun yumshoq lattani benzinga botirib turib artiladi. Bunda kisilol, spirtdan foydalanishni tavsiya etilmaydi. CHunki bular ob’ektiv linzalarini eritib yuborishi mumkin.
(1730-1750 yillar).

1-tayanch qism, 2-mikrometnik fokuslash mexanizmi joylashgan kuti; 3- mikrogmetrik vint; 4-buyum stoli; 5,6-buyum stolini siljitish uchun vint; 7-tubusushlagich; 8-makrometrik vint; 9-revolver bosh qismi; 10-monokulyar nasatka; 11-nasatkani kotirish uchun vint; 12-revolver ob’ektivlari bilan; 13-revolverni tubus o’kiga nisbatan fiksatsiya kilish vinti; 14-15-kondensor kronshteyni va dastasi; 16-iris diafragmali kondensor; 17-kondensorni kotirish uchun vint; 18-ko’shimcha linza; 19-oyna.