Zaxiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti

Ishning bajarilishi: Azotobakterni tabiiy yashash muhitdan — tuproqdan ajratish uchun va uning mikdorini aniklash uchun har xil usullardan, shu katorda tuproq bo’lakchalari usulidan foydalaniladi. Sterillangan Petri kosachasiga azotsiz eshbi agarli muhit quyiladi. Qotgandan so’ng agar ustiga sterillangan ilmoq yordamida 1 g tuproqni diametri 2 mm cha bo’lgan 50-100 bo’lakchalari joylashtiriladi. Tuproq oldindan bir oz namlanadi. Bo’lakchalarning to’g’ri joylashishi uchun andozadan foydalaniladi. Tuproq ekilgan likopchalarni 28-30°S da 5-7 kunga nam kameraga joylashtiriladi. Sunday sharoitda azotobakter bo’lsa, bo’lakchalar xira, avval rangsiz, keyin och jigarrang yoki to’q qoramtir rangli shilliq bilan qoplanadi.
Azotobakter bilan koplangan tuproq bo’lakchalarning mikdori ekilgan bo’lakchalar umumiy sonidan protsent hisobida sanaladi. Bo’lakchalar atrofidagi shillik biomassadan tushli preparat tayyorlanadi va mikroskopda ko’riladi. Bunda qorong’i fonda qalin rangsiz kapsula bilan o’ralgan donador Az. chroococcum ning hujayralari ko’rinadi.
Azotobakterning boyitilgan kulturasini tuproqning suyuq, azotsiz eshbi muhitiga ekib ham olish mumkin. Ekilgan narsalar 28-30°S da o’stiriladi va bir haftadan so’ng analiz kilinadi:
1. Probirka devoridagi loyqa va halkasimon shilliq g’ubor borligi oddiy ko’z bilan tekshiriladi.
2. Kultural suyuqlik va halqasimon g’ubor mikroskop ostida suyuq tush (1:10) tomchisida ko’riladi.
Erkin yashovchi azotfiksatorning toza kulьturasi bilan tanishish uchun agarli eshbi muhitida o’stirilgan Az. chroococcum ning laboratoriya kulturasi mikroskopda ko’riladi.
Az. chroococcum yosh davrida tayoqcha shaklida bo’ladi. Ular harakatchan, peritrixlar, gomogen bir me’yorda bo’yalgan plazmali, yakka yoki juft bo’lib birlashgan. Ularning uzunligi 2-3 dan 4-6 mkm gacha bo’lishi mumkin. Sekin-asta tayoqchalar katta, diametri 4 mkm li sharsimon ko’pincha 8 soniga o’xshash qo’shalok hujayralarga aylanadi, qarigan sari hujayralar harakatini yo’qotadi va shillik kapsula bilan qoplanadi, plazma donador bo’lib qoladi.

Nazorat uchun savollar:

1. Azotfiksatsiya jarayoni deb nimaga aytiladi?

2. Azotofiksatorlarga qaysi bakteriyalar avlodi vakillari kiradi?
3. Azotobakterning boyitilgan kulturasini qanday muhitga ekiladi?