Зарранинг потенциал тўсиқдан ўтиши. Туннель эффекти

Тунне́ль эффекти – бу микрозарра тўлиқ энергияси тўсиқ баланлигидан кичик бўлганда ҳам потенцал тўсиқдан ўтиши. Туннеллашиш жараёнида тўлиқ энергия ўзгармасдан қолади.

• Тунне́ль эффекти – бу микрозарра тўлиқ энергияси тўсиқ баланлигидан кичик бўлганда ҳам потенцал тўсиқдан ўтиши. Туннеллашиш жараёнида тўлиқ энергия ўзгармасдан қолади.

Тунне́ль эффекти бу фақат микродунёга хос бўлган ҳодисадир. Тунне́ль эффектига ўҳшаш ҳодиса бу тўлқин оптикасидаги ёруғлик тўлқининг қайтарувчи муҳит ичига (ёруғлик тўлқин узунлиги тартибидаги масофагача) кириши. Геометрик оптика нуқтаи назарида тўлиқ ички қайтиш содир бўлади.

• Тунне́ль эффекти бу фақат микродунёга хос бўлган ҳодисадир. Тунне́ль эффектига ўҳшаш ҳодиса бу тўлқин оптикасидаги ёруғлик тўлқининг қайтарувчи муҳит ичига (ёруғлик тўлқин узунлиги тартибидаги масофагача) кириши. Геометрик оптика нуқтаи назарида тўлиқ ички қайтиш содир бўлади.

Туннеллашиш ҳодисаси атом ва молекуляр физика, атом ядроси, қаттиқ жисмлар физикаси соҳаларидаги кўпчилик муҳим жараёнларнинг асосини ташкил этади.

• Туннеллашиш ҳодисаси атом ва молекуляр физика, атом ядроси, қаттиқ жисмлар физикаси соҳаларидаги кўпчилик муҳим жараёнларнинг асосини ташкил этади.

Соддалашган ҳолда тушунтириш

• Тунне́ль эффектини қуйидаги кўринишда ёзилган ноаниқлик муносабати ёрдамида ҳам тушунтириш:
•  
•  
• Бу ердан кўринадики, микрозаррани x координата бўйича чекланса, унинг координата бўйича ноаниқлиги камаzlbди, яъни аниқлиги ошади. Бунинг оқибатида p импульс ноаниқлиги ошади. Импульс Δp ноаниқлиги заррага қўшимча энергия қўшади. Бунинг натижасида зарра тўсиқдан ўтиб кетади. Шундай қилиб микрозарра баъзи бир эҳтимоллик билан тўсиқ орқали ўтиб кетиши мумкин. Бунда унинг ўртача энергияси ўзгармайди.

Туннель эффекти ёрдамида кўп физикавий ҳодисаларни тушунтирилади, масалан электронларнинг металлдаги совуқ эмиссияси, альфа-парчаланишлар, ядроларнинг спонтан бўлинишлар ва бошқа ҳодисалар.

• Туннель эффекти ёрдамида кўп физикавий ҳодисаларни тушунтирилади, масалан электронларнинг металлдаги совуқ эмиссияси, альфа-парчаланишлар, ядроларнинг спонтан бўлинишлар ва бошқа ҳодисалар.