Zarralar fizikasi

4He
bo‘lsa, neytronni yutmaydi
, 5He
tabiatda uchramaydi. Lekin 
gaz bo'lgani uchun zichligi kichik, foydalanish noqulaydir;
3) Eng yaxshi sekinlatgich og‘ir suv 
D20;
4) Sekinlashtimvchi moddaning fizik xossalarini, iqtisodiy jihatdan 
arzonligini ham hisobga oladigan bo‘lsak, u holda og'ir suv, uglerod, berilliy 
va berilliy oksidi va boshqalari boMishi mumkin. Suv yuqorida aytilgan 
kamchiliklarga qaramay, sekinlatgich sifatida keng ishlatiladi;
5) Sekinlatuvchi moddaning uran bilan aralashmasidan tashqari (bunday 
reaktorlarga gomogen reaktor deyiladi) bo'linuvchi uran va sekinlatgichlar 
alohida bir-biriga yonma-yon qo‘yiladi. Uran moddasida hosil boMgan 
neytronlar sekinlatgichga o ‘tadi, u yerda neytronlar issiq neytronlar 
energiyasiga qadar sekinlashadi va yana uran yoqilg‘isiga o ‘tadi hamda 
boMinish reaksiyasini hosil qilishini davom ettiradi. Bunday reaktorlar 
geterogen re ak to rlar deyiladi. Gomogen reaktorda zanjir reaksiya hosil 
qilish uchun qimmat baholi og‘ ir suv sekinlatgichdan foydalansa, geterogen 
reaktorlarda arzon grafit ishlatilganda ham zanjir reaksiya hosil boMishi 
mumkin;
6) Zanjir reaksiyaning kechishida boMinuvchi moddaning formasi ham 
muhim rol o‘ynaydi. Sferik shaklda bo‘lganda neytronlarning aktiv zonadan 
tashqariga chiqib ketishi eng kam boMar ekan;
7) Zanjir reaksiya yetarli darajada massaga ega bo‘lganda ro‘y beradi. 
Zanjir reaksiya borishi mumkin bo‘ lgan sistemaning minimal massasi k ritik
massa deb ataladi. Sistemaning (aktiv zonaning) kattaligi esa k ritik k a tta lik
deyiladi. Kritik massa sistemaning geometriyasiga bog‘liq. Masalan: toza