Zarralar fizikasi



Download 8,69 Mb.
Pdf ko'rish
bet6/179
Sana17.07.2022
Hajmi8,69 Mb.
#814697
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   179
Bog'liq
Atom yadrosi va zarralar fizikasi. Муминов

Nazorat savollari:
1. Radioaktivlik jarayoni atom, molekula yoki kristallarda bo4ladi deb 
tushuntirish mumkinmi?
2. Tomson modeli va uning kamchiligi nimadan iborat?
3. Rezerfordning sayyoraviy modeli va kamchiligini aytib bering.
4. N.Bor postulatlari va muhimligini tushuntirib bering.
5. Yadroning proton-elektron (
pe
~) modeli va bu modelning yaroqsizligi 
nimadan iborat?
6. Yadroning proton-neytron modeli nima? Bu modelning yaroqlilik 
sababini tushuntiring?
8


I BOB. ATOM YADROSINING ASOSIY XUSUSIYATLARI
I. I -§. Yadroni tashkil etuvchi proton va neytronlarning xususiyatlari
Atom yadrosi ikki xil elementar zarralar - proton va neytronlardan 
iboratdir.
Protonning massasi 
(mp)
taxminan neytronning massasi 
(mn)ga.
teng, 
elektron massasi (w jdan -2000 marta katta:
( L
m
 
1836,15/и, 

1,67265*1024 g. 
m =
1838,68»/ = 1,67495-10-24 g.
n

e

0
Proton musbat zaryadli, zaryad miqdori elektron zaryadiga teng, ishorasi 
qarama-qarshi.
Neytron - zaryadsiz neytral zarra.
Proton va neytronlar xususiy momentga, spinga ega 
(s
= 1/2) bo‘lgan 
I’ermi-Dirak statistikasiga bo‘ysunuvchi fermionlardir.
Atom flzikasidan m a’lumki, zaryadli, massali elektron mexanik 
momentga ega bo‘lishi bilan bir vaqtda magnit momentga ham ega bo‘lishi 
kerak.
Protonning zaryadi, spini elektron zaryadi va spiniga teng, massasi esa 
katta boMgani uchun magnit momenti Bor magnetonidan kichik bo‘lishi 
kcrak:
д и
Ип

2
m c

^
^
^ & 's
(Bor magnetoni)
Proton magnit momenti qiymat jihatdan yadro magnetoniga teng bo6lishi 
kcrak:
f a
= - ^ - = 5,05-10 
-24e r g / g - s
2 mpc
Ц =
1836,1//
г В
'
r yam
Lekin protonning magnit momenti kutilgan qiymatdan — 1 
Ц yam
dan katta 
bo*lib 2,79 // 
wm
ekanligini ko‘rsatadi.
Neytron ham neytral zarra bo‘lishiga qaramasdan magnit momentga ega 
oknn. Neytronning magnit momenti // 
n
= -1,91 
Ц 
.
Magnit momentining
9


ishorasi manfiyligi spin yo'nalishiga qarama-qarshi yo4nalishda ekanligini 
bildiradi.
Proton va neytronlar magnit momentlarining boshqacha boMishligi bu 
zarralarning murakkab tuzilishga ega ekanligini ko4rsatadi.
Proton va neytronlar magnit momentlarini proton va neytronlar 
markazlarida ya!ong‘och proton (neytron) va atrofida mezon buluti bor, 
ular bir-birlariga uzviy almashinib turadi deyilsa tushunarli bo4 ladi. Masalan, 
protonning magnit momentini tushuntirish uchun markazida yalong4och 
neytron 
n
Q
[, atrofida 
n
+-mezon holatida 
t
vaqt tursa, ( 1-/) vaqtda markazida 
yalong'och proton p0, atrofida 
n
°-mezon holatida (1.1 -rasm) bo4 Isin, u holda 
o4rtacha magnit momenti
yam
(1.1.1)
71
П
1-t
1.1-rasm.
Bunda yalang'och proton p0ning magnit momenti 
/л 
p= 1 
m yam, n
+-mezon 
massasi proton massasidan 6,6 marta kichik bo4 lgani uchun magnit momenti 
6,6 / ^ wda teng. w0, ;r°-mezonlar magnit momentlari nolga teng. (1.1.) 
formuladan ko'rinib turibdiki, proton o'rtacha magnit momenti yadro 
magnetonidan katta. Xuddi shuningdek, neytronning magnit momentini
10


I win I / vaqt ichida yalang'och 
n0
va 
л ° -
mezon buluti va (1-/) vaqtda 
ig‘och 
p0
va 
n
“-mezon bulutidan iborat deb qarash mumkin (1.2-rasm).

Download 8,69 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   179




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish