Zaripova Matluba Qulfitdinovna

T = X + B +U
, 
ya’ni : X – xohish; B – bilim; U – uddalash, yoki «
tayyor» = xohlayman 
+  bilaman  +  uddalayman». 
Bu  formula  tayyorgarlikning  uch  jihatini  ifoda 
etadi: motivatsion, informatsion  faoliyat bilan bog‘liq. Tayyorgarlik mezonlari, 
bizning  fikrimizcha,  o‘qituvchida  sanab  o‘tilgan  tayyorgarlik  jihatlarining 
mavjud  yoki  mavjud  emasligini  aniqlash  imkonini  beruvchi  alomatlarni  o‘z 
ichiga olishi kerak. 

---

29 
 
Ta’lim  tizimlari  rivojlanishining  har  bir  davri  o‘zining  innovatsion 
pedagogik g‘oyalari bilan xarakterlanadi, bu g‘oyalar ushbu davrdagi hukmron 
g‘oyaga nisbatan ichki va tashqi bo‘ladi. Oliy pedagogik ta’lim tizimida dasturli 
o‘qitish  g‘oyasi,  muammoli  o‘qitish  g‘oyasi,  modulli  o‘qitish  g‘oyasi, 
kodlashtirilgan  o‘qitish  g‘oyasi  (V.F.  Shatalov)  va  boshqalar  innovatsion 
g‘oyalar bo‘lgan.  
O‘zbekiston ta’lim tizimi rivojlanishining zamonaviy bosqichida quyidagi 
pedagogik g‘oyalar innovatsion hisoblanadi: 
- shaxsga  yo‘naltirilgan o‘qitish (R. Safarova, R. Jo‘raev va boshqalar); 
[47,23]. 
-  ta’limning  insoniylashuvi  va  insonparvarligi  gumanizatsiyasi  va 
gumanitarizatsiyasi (M. Kuranov,
 
O. Musurmanova,
 
Ortiqov N.,
 
A. Choriev va 
boshqalar) [
 
41, 20, 28, 6, 44]; 
- o‘qitishning kredit tizimi (B. Farberman,
 
S. G‘ulomov va boshqalar); 
- o‘quv jarayonini texnologiyalashtirish (N. Azizxodjaeva, B. Adizov, U. 
Nishanaliev,
 
J.  Yo‘ldoshev,  N.  Sayidaxmedov,  U.  Tolipov  va  boshqalar)  [7, 
4, 29, 18, 57, 42, 43, 44,51]
;
  
- o‘quv jarayonini kompyuterlashtirish (U. Begimkulov, A. Abduqodirov, 
A. Xaitov va boshqalar); [] 
-  o‘quv  jarayoniga  o‘zbek  xalq pedagogikasi  g‘oyalarini  joriy  qilish  (S. 
Nishanova va boshqalar)
 
[24]
 
Bo‘lajak  o‘qituvchining  yuqorida  sanab  o‘tilgan  pedagogik  g‘oyalarni 
amalga  oshirishga  tayyorligining  umumiy  alomatlari  quyidagilar  bo‘lishi 
mumkin: 
 • pedagogning auditoriya bilan kutilayotgan aloqasini o‘quvchilar bilan 
bevosita  faoliyat  olib  borishga  tayyorgarlik  jarayonidayoq  modellashtirishni 
uddalay olishi; 
•  o‘zining  har  qanday  harakatini  o‘quvchilar  ko‘zi  bilan  ko‘ra  olish 

---

30 
 
qobiliyati,  o‘zining  pedagogik  harakatlari  mazmuni  va  natijalarini  o‘quvchi 
ongida,  qarashlarida  qanday  aks  etganini  aniqlay  olish  qobiliyati  va  bunga 
bo‘lgan xohish; 
•  pedagog  va  o‘quvchilarning  emotsional  birdamligi,  bu  o‘qituvchiga 
darsda kutilayotgan vaziyatni oldidan ko‘ra olish, dars paytida kutilishi mumkin 
bo‘lgan o‘zaro aloqalar saviyasini his qila olish va uni kelajakda rivojlantirishga 
yordam beradi; 
• o‘quv jarayoniga har bir o‘quvchining sub’ektiv tajribasini qo‘sha olish 
malakasi; 
•  hamkasaba  nuqtai  nazarini  tushuna  olish  bilan  bir  paytda  jamoada 
prinsipial va talabchan bo‘la olish malakasi va boshqalar. 
Qayd etib o‘tilgan alomatlar ustuvor ravishda o‘qituvchining pedagogik 
qarashlarini  oldindan  belgilab  beradi,  bu  qarashlar  ushbu  o‘qituvchining 
o‘quvchi shaxsiga yo‘naltirilgan innovatsion faoliyatni amalga oshira olish yoki 
olmasligini aniqlab beradi. 
Bo‘lajak  o‘qituvchining  shaxsga,  shaxs  munosabatlariga  yo‘naltirilgan 
innovatsion  faoliyatni  amalga  oshirishga  tekshirishning  ishonchli  vositasi 
pedagogik vaziyatlar va jarayonlardagi