Zararli odatlar: giyohvandlik va toksikomaniya

Giyoxvand moddalarni iste’mol qilish (xattoki bir marta) organizmga o’ta jiddiy zarar yetkazishi bilan birga og’ir xastalik, ya’ni giyoxvandlikka (narkomaniyaga) olib kelishi mumkin.

Giyoxvand moddalarni iste’mol qilish oqibatida organizmning surunkali zaxarlanishi yuz beradi, buning natijasida tolerantlikni o’zgarishi, o’rganib qolish, maxrum bo’lish sindromi, emotsional-psixik o’zgarishlar, jismoniy xamda jinsiy o’zgarishlarga olib keladi.

VOZ (Xalqaro sog’liqni saqlash tashkiloti) 1991 yil giyoxvand moddalar toifasiga quyidagilarni kiritdi:

Jahon sog’liqni saqlash tashkiloti (VOZ) ta’biriga ko’ra narkotik moddalar deb quyidagi mezon-o’lchov belgilangan

NARKOMANIYANI –GIYOHVANDLIKNI OLDINI OLISHLIK

• 1. Narkotiklarni tibbiyot amaliyotida qo’llashliklarni kuchli nazorat ostiga olishlik.
• 2. Qonunga xilof ravishda narkotik moddalarni yetishtirish va ishlab chiqarilishiga yo’l qo’ymaslik.
• 3. Narkotik moddalarga ega bo’lishlik.
• 4. Narkotik moddalarni saqlash.
• 5. Narkotik moddalarni bir joydan boshqa joylarga etkazish.
• 6. Narkotik moddalarni o’tkazish va sotish.
• 7. Narkotik moddani ayrim shaxslar tomonidan sun’iy holda ishlab chiqarishlikka yo’l qo’ymaslik.
• 8. Ko’knori o’simligini o’stirib etkazish va boshqalar.
• Yuqorida qayd etilgan masalalarning hammasi shaxsiy javobgarlikka tortish uchun asos hisoblanadi.
• Va eng muhimi narkomaniyaning oldini olish — SPID (OITS) va VICh-infektsiyadan-saqlanishdir.

NARKOMANIYANING BOSHLANISHIGA SABABCHI BO’LGAN OMILLAR

• Avvalo aytish mumkinki, narkotik moddalarga o’rganib, giyohvand bo’lib qolishlikning sabablari anchagina. Masalan:
• 1) dastavval boshqalardan ko’rib shunga intilishlik;
• 2) kayf qilishilikka xavas bilan qarashlik;
• 3) biror boshqa atrofdagi kishilar yoki tengqurlarining ta’sirida birinchi bor o’zini sinab ko’rishlik;
• 4) guruhlarga qo’shilib qolishlik;
• 5) uning yomon oqibatlari haqida chuqur o’ylamaslik;
• 6) oiladagi ayrim nohushliklar;
• 7) tarbiyaning etarli darajada bo’lmasligi;
• 8) ijtimoiy va oilaviy qiyinchiliklar;
• 9) maktabdagi ayrim shaxslar — «do’stlar»ning ta’siri;
• 10) ishining yurishmaganligi;