Zamonaviy texnologiyalar

 Trening darslari 
Darslarda  o‘qituvchi  va  o‘quvchilar  o‘rtasidagi  o‘zaro  aloqadorlikni 
ta‘minlash  hamda  dars  samaradorligini  oshirish  uchun  trening  darslarida  katta 
imkoniyatlar mavjud. 
Trening  darslari  qayta  aloqa  asosida  olib  boriladi.  Ya‘ni  o‘qituvchi 
o‘quvchilarning  fikrlarini  bilib,  bilimlarini  yanada  boyitib  o‘zlariga  qaytarib 
beradi.  Ya‘ni,  dars  davomida  faqat   o‘qituvchi  ishlamasdan  o‘quvchilar  ham 
tengma-teng ishlaydilar. 
Yuqorida  aytganimizdek,  bu  usulda  o‘qituvchi  va  o‘quvchi  o‘rtasida  erkin 
munosabatlar  vujudga  keladi  va  o‘quvchilar  erkin,  mustaqil  fikrlay  boshlaydilar. 
O‘quvchilarning  o‘zlarini  erkin  his  qilib,  erkin  fikrlay  boshlaganlaridan  so‘ng 
bilimlarni  qabul  qilish  imkoniyati  ham  kengayadi.  Demak,  o‘qituvchi  bermoqchi 
bo‘lgan bilimlarni to‘liq bera oladi. 
Trening  darslar  davomida  o‘quvchilarning  tartib  buzarliklarini,  o‘zaro 
suhbatlashib  halaqit  berishlarini  oldini  olish  uchun  o‘quvchilar  bilan  birgalikda 
mashg`ulotlarda  amal  qilinishi  lozim  bo‘lgan  tartib-qoidalarni  ishlab  chiqish  va  
hammaga ko‘rinadigan joyga ilib qo‘yish mumkin. 
Shuningdek,  dars  davomida  fanga  aloqador  bo‘lgan  turli  xil  o‘yinlarni 
o‘tkazish  dars  samaradorligini  yanada  oshiradi.  Bunday  o‘yinlar  o‘quvchilarning 
charchaganligi  xis  qilingan  vaqtlarda  o‘tkazilsa  maqsadga  muvofiq  bo‘ladi. 
O‘quvchilar tetiklashadi, fikrlari bir nuqtaga jamlanadi. 
Mazkur  darslarning  samarali  tomonlaridan  yana  biri  nazariy  ma‘lumotlar 
bilan  amaliy  mashg`ulotlarni  birgalikda  olib  borilishidir.  O‘quvchilar  kichik 
guruhlarda  ishlab,  nazariy  olgan  bilimlarini  amalda  sinab  ko‘radilar.  Misol  qilib, 
kimyo fanidan «Havo va uning tarkibi» mavzusini olaylik. 
Mashg`ulotni  o‘qituvchi  aqliy  hujum  bilan  boshlaydi.  O‘quvchilarning 
javoblari  doskaga  yoziladi  va  tayanch  so‘zlar  tagiga  chizilib  umumiy  qoidalar 
ishlab  chiqiladi:  «Havo  21  %  kislorod,  78  %  azot,    1  %  qo‘shimcha  gazlardan 
tashkil  topgan». Shundan  so‘ng  o‘qituvchi  havo  va  uning  tarkibida  uchraydigan 
gazlar to‘g`risida batafsil gapirib beradi. 
O‘qituvchi so‘raydi: «Havoda qanday gazlar bo‘ladi? Havoni ifloslanishdan 
saqlash uchun nimalarga e‘tibor berish lozim?» 
O‘quvchilar  havo  to‘g`risida  chuqurroq  tushunchaga  ega  bo‘lishlari  uchun  
«Havodagi  gazlar»  nomli  o‘yin  olib  boriladi.  Buning  uchun  sinfdagi  o‘quvchilar 
uch  guruhga  bo‘linadi.  Birinchi  va  ikkinchi  guruh  avtomobillardan  chiqadigan 
gazlar,  uchinchi  guruh  esa  zavod-korxonalardan  chiqadigan  gazlar,  haqida 
ma‘lumot beradi. O‘z malumotlarni asoslab bergan guruh guruh g`olib bo‘ladi. 
So‘ngra  o‘qituvchi  o‘quvchilardan  o‘yin  davomida  nimalarni  his 
qilganlarini,  hayotda  nimalarga  e‘tibor  berish  lozim  ekanligini   so‘raydi  va 
umumiy xulosa chiqariladi. 
Ushbu  trening  usuldagi  mashg`ulotlar  o‘quvchilarni  erkin  fikrlashga,  o‘z 
fikrlarini kichik guruhlar o‘rtasida bemalol ayta olishlariga imkoniyat yaratadi.  

---

40 
 
Demak,  trening  darslarining  samaradorligi  yuqori  bo‘lib,  boshqa  fanlarda 
ham bu usuldan foydalanish mumkin.  
Umuman  olganda  an‘anaviy  darslar  bilan  noan‘anaviy  darslarni  qanday 
tashkil qilish o‘qituvchining bilimi, qobilyatiga bog‘liq.