Zamonaviy texnologiyalar

Namunaviy ―Keys‖lar 
KEYS-1 
 
Bugungi  kunda  shaharlarimiz  va  ayniqsa  kasalxonalar  atrofida  juda  ko‘p 
archalarni uchratamiz. Archa  o‗rmonlari havosida bir gaz to'planadi. Bu gaz bilan 
sil kasaliga uchragan bemorlar nafas olsa, ularning sog‗ayib ketishi tezlashar ekan. 
Bu gazning 4,48 litri kumush sirg‘a bilan ta‘sirlashib sirg‘a qora rangli birikmaga 
aylanib qoldi?  
Keys-1  bo‘yicha  ―aqliy    hujum‖  metodidan    foydalanamiz.  Keys  ommaviy 
tarzda  yechiladi. 
Topshiriqlar: 
5.  Qaysi gaz ajralgan? 
6.  Nima sababdan kasallar bu gaz bilan nafas olganda sog‘aygan? 
7.  Qora rangli birikma nima? 
8.  Qancha qora rangli birikma hosil bo‘lgan?  
Keys  yechimi: 
1)    Aniqlanishicha, archa o‗simligi havoga ozon (O
3
) gazi chiqarar ekan.  
2)  Ozon  gazi  esa  beqaror  bo‘lib  molekular  va  atomar  kislorodga 
parchalanadi.    Ozon  aralashgan    havo  bilan  nafas  olinganda  atomar  kislorod 
ta‘sirida kasallik tez tuzalar ekan. 
3) Ag
2
O.  
4) 24,8 g 
KEYS-2 
Aluminiy  nisbatan  faol  metall.  Aluminiydan  yasalgan  choy  qaynatish  
idishlari  va  qozonlarda  har  kuni  suv  qaynatiladi,  ovqat  pishiriladi,  ammo  ularda 

---

181 
 
biror o‗zgarish bo‗lishi kuzatilmaydi. Go‗yoki alyuminyga  hatto yuqori haroratda 
ham na oksigen va na suv ta‘sir etadi.  
Keys-2 bo‘yicha  ―muammoli‖ metodidan   foydalanamiz. Keys topshirig‘i 3 
guruhga  alohida beriladi.