Zamonaviy ta’lim tizimini rivojlantirish va unga qaratilgan kreativ g’oyalar, takliflar va yechimlar

---

 “ZAMONAVIY TA’LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G’OYALAR, TAKLIFLAR VA 

YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 14-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE KONFERENSIYASI MATERIALLARI TO‘PLAMI  

1-MAY, 2021-YIL 14-SON 

С т р а н и ц а  

72 | 100

 

 

Korrupsiyaga qarshi kurash  

Qutliyev Shaxboz 

Buxoro Davlat Universiteti   

“Tarix va ma`daniy me`ros”    

fakulteti 4-bosqich talabasi.  

Annotatsiya:  Ushbu  maqolada  korrupsiyaga  qarshi  kurasshning  dunyo 

davlatlari, 

o’zbekistondagi 

ko’rilayotgan 

chora-tadbirlar, 

hamda 

Muhammad(s.a.v)ning  bu  masala  bo’yicha  o’z  qarashlai  haqida  malumotlar 

keltirilgan. 

Kalit so’zlar: korrupsiya, Riko, lokxid ishi, Transparensiy International, AQSH, 

Singapur, Yaponiya.

 

''Davlat amaldorlariga zig'irday huquq bersang u bu huquqni tezda filday qilib 

oladi  ''  ushbu  jumla  tagida  korrupsiyaga  yaqqol  shama  qilingan.  Demak  bundan 

kelib chiqadiki, bu illatning  ildizi ancha avval insoniyatning  ongi-shuuri kamolot 

bosqichiga kirib borgan davrdan boshlangan. İbtidoiy jamoa davrida  oqsoqollar , 

harbiy unvon vakillari, va    kohinlarga inom tariqasida sovg'a qilingan narsalar va 

buyumlar    sekin-  stalik  bilan  jamiyat  taraqqiyotga  yuzlanishi  natijasida 

demokratiyaning  inqirozi hisoblangan korrupsiyaga aylangan korrupsiya lotincha 

''buzish''  ''aynish''  degan  manolarni  anglatadi.  xalqaro  miqyosida  eng  yuqori 

darajadagi  korrupsion  ish  1970  -yilda  yaponiyada  samalyot  sotuvchi  kompaniya 

tomonidan davlat amaldorlarini sotib olish bo'yicha ''lokxid ishi'' bo'lib hisoblanadi.   

Xalqaro darajadagi yirik korrupsion ishni bejizga eslab o'tganimiz yo'q. Chunki 

bugungi    kunda  rivojlangan  mamlakatlar  ushbu  illatga  qarshi  samarali  to'siq 

bo'luvchi tizimlarni ishlab chiqishgan  jumladan AQSHda bir necha qonunlar tizimi 

''RIKO''amal qiladi. RIKOda amaldor qancha miqdorda sovg'a olishdan sovg'aning 

---

 “ZAMONAVIY TA’LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G’OYALAR, TAKLIFLAR VA 

YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 14-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE KONFERENSIYASI MATERIALLARI TO‘PLAMI  

1-MAY, 2021-YIL 14-SON 

С т р а н и ц а  

73 | 100

 

 

yillik hisobigacha ko'rsatilgan Kanadada esa har bir amaldor o'ziga berilgan sovg'a 

salomdan  vos  kechishi,  ishga  kirgan  kundan    60  kun  o'tib  deklaratsiya  to'ldirishi 

shart. Singapur ham shu kabi holatga nisbattan qattiq chora qo'llashi bilan ajralib 

turadi.  U  yerda  korrupsiya  faoliyatini  tergov  qilish  byurosi  tashkil  etilgan  bo'lib 

,ushbu jinoyat uchun ozodlikdan mahrum etish yoki katta miqdorda jarima to'lash 

jazolari joriy etilgan.  

Biz xalqaro tajribani o'rgana turib  shuni guvohi bo'ldikki o'z milliyligimizdan 

kelib  chiqib  ushbu  illatga  qarshi  kurasha  oluvchi  tizim  yarata  olishimiz  darkor. 

Chunki  2018  -yil  hisobiga  ko'ra      ''Transparensiy  International''  xalqaro 

tashkilotining korrupsiyaga qarshi kurash reytingida O'zbekiston 180 davlat orasida 

158  o'rinni  egalladi.  Transparensiy  international  tashkiloti  ball  kesimida  ushbu 

reytingni shakllantirdi. O'zbekiston ushbu reytingda 23 ball to'plab Mazambik bilan 

bir xil natija qayd etdi.natija biz uchun yomon albata xo'sh, ushbu holatdan qanday 

chiqib ketishimiz mumkin? avvalo, uni keltirib chiqaruvchi sabablar qaysilar ? 

"Korrupsiya  —  shaxsning  o‘z  mansab  yoki  xizmat  mavqeyidan  shaxsiy 

manfaatlarini  yoxud  o‘zga  shaxslarning  manfaatlarini  ko‘zlab  moddiy  yoki 

nomoddiy  naf  olish  maqsadida  qonunga  xilof  ravishda  foydalanishi,  xuddi 

shuningdek bunday nafni qonunga xilof ravishda taqdim etishidir"

1

. 

 Avvalo,davlat  amaldorlarini  nima  bu  qing'ir  ishga  chorlayapti  ?  degan 

savolga  atroflicha  fikr  yuritadigan  bo'lsak  daromadning  pastligi  yoki  ish  haqining 

kamligi natijasida desak hech ham mubolag'a qilmagan bo'lamiz. Agar davlat ishida 

ishlaydigan ishchi yoki amaldorning ish haqi kam bo'lsa uning oldiga ikki yo'l qoladi. 

                                                           

1

 O'zbekiston respublikasining "Korrupsiyaya Qarshi kurash to'g'risida"gi qonun 3-modda.      Lex.uz 

---

 “ZAMONAVIY TA’LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G’OYALAR, TAKLIFLAR VA 

YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 14-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE KONFERENSIYASI MATERIALLARI TO‘PLAMI  

1-MAY, 2021-YIL 14-SON 

С т р а н и ц а  

74 | 100

 

 

Yo boshqa yaxshiroq haq to'lanadigan  ishga o'tib ketish , yo ishida qolib qo'shimcha 

daromad olish maqsadida korrupsiyaga qo'l urish.  

Bu  kabi  shaxsiy  sifatlarni  ham  aniq  vaj  qilib  ko'rsatish  maqsadga  muvofiq  

bo'lmaydi  menimcha  ,chunki  bugungi  kundagi  byurokratik  tizim  ham 

korrupsiyaning  ildiz  otib  ,  kurtak  yoyishiga  zamin  yaratmoqda      oddiygina  misol 

o'qishni bitirgan oliy malumotli fuqarolarimiz ish beruvchi oldiga boradi.   

Lekin  uning  shaxsiy  va  jismoniy  xislatlari  xisobga  olinmay  ko'pincha  amaki 

tog'alarining  sudlanmaganligi  ular  haqidagi  (oila  azolari)hujjatlar  so'raladi.  Ana 

qarabsizki  urug'-aymog'chilik  tanish  bilishchilik  boshlanib  ketadi.Oqibatda  nima 

bo'ladi.?Oqibatda  korrupsiyaning  yuqori  darajalari  hisoblanmish    poraxo'rlik, 

firibgarlik, tovlamachilik, tamagirlik kabi qo'shtirnoq ichidagi qing'ir yo'llarga o'tish 

boshlanadi.har bir fuqaroning huquqiy bilimini oshirish har bir amaldorga fidoiylik 

,vatanga muhabbat ,burchga sadoqat kabi xislatlarni har doim eslatib tursak albatta 

korrupsiyaga qarshi kurashayotgan bo'lamiz bir narsani tan olishimiz kerakki aslida 

xalqimizning  o'zi  shuni  xoxlaydi.chunki  ularning  o'zlari  ishlarini  osongina  bosh 

og'ritmasdan  bitirishga  harakat    qiladilar  va  amal  kursisidagilarga  har  xil  sovg'a 

salomlarni inom qiladilar. 

Natijada yillar o'tib kattaroq lavozimni egallagan amaldor ''o'rgangan ko'ngil 

o'rtansa qo'ymas '' qabilida ish tutib shu kabi ishlarni davom ettiraveradi. Bunday 

vaziyatda har bir fuqaroga o'z huquqini har bir amaldorga o'z majburiyatini eslatib 

turishimiz  kerak.  zero  islom    dunyosida  ham  pora  xarom  qilingan    bu  borada 

hadislarda  keltirilgan  xususan,ulardan  birida  payg'ambarimiz(S  A  V)shunday 

deydilar ''pora beruvchiga ham, pora oluvchiga ham ollohning lanati bo'lsin ''

2

. 

                                                           

2

 Huquq va Burch 2019 yil N 5.  21-bet.                                     

---

 “ZAMONAVIY TA’LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G’OYALAR, TAKLIFLAR VA 

YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 14-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE KONFERENSIYASI MATERIALLARI TO‘PLAMI  

1-MAY, 2021-YIL 14-SON 

С т р а н и ц а  

75 | 100

 

 

Yana  ul  zot  aytadilar:  ''Pora  beruvchini  ham  ,pora  oluvchini  ham,  ikkovi 

orasida  yurib  porada  vositachilik  qiluvchini  ham  Alloh  lanatlasin''albatta  bugungi 

kunda bu illatga qarshi huquqiy jihattan ham kurash olib borilmoqda.xususan 2017 

yil 3 -yanvarda ''korrupsiyaga qarshi kurash to'g'risida''gi qonun qabul qilindi. 

Qonunda davlat organlari va boshqa tashkilotlar  korrupsiyaga qarshi kurash 

maqsadida  huquqiy  tadbirlarni  amalga  oshirishi  va  o'quv  adabiyotlarini  ko'plab 

nusxada  chop  etishlari  lozim  shu  jumlada  prezidentimiz  shavkat  mirziyoyev  ham 

amaldorlarga    qarata  :''hammangiz  balchiqqa,  korrupsiyaga  botib  qoldingiz'

3

'. 

degan  so'zlarida  ham  ahvol  naqadar  og'ir  ekanligini  ko'rish  mumkin.  shu  boiz 

prezidentimiz  bugungi  kunda  yoshlarga  etibor  qaratiyaptilar  shu  sababdan  biz 

yoshlar ishonchni suistemol qilmagan holda faqatgina yurt,ona vatan uning tinchligi 

va  farovonligi  uchun  chin  iymon  e'tiqod  bilan  vazifamizni  ado  etishimiz 

lozimdir.Yo'qsa xalqimizning bizga nisbattan ishonchsizligi tobora oshib boraveradi. 

Bunday befarqliklarni yo'q qilish uchun birgalikda kurash olib  borishimiz kerak.           

Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati. 

1.  Prezidentimiz  Shavkat Mirziyoyevning 2017 - yildagi hukumatdagi majlisdan 

so'zlagan nutqlaridan 

2.  O'zbekiston  respublikasining  "Korrupsiyaya  Qarshi  kurash  to'g'risida"gi 

qonun 3-modda.      Lex.uz 

3.  Huquq va Burch 2019 yil N 5.                                       

                                                           

3

 Huquq va Burch 2019 yil N 10.36-bet