Zamonaviy ta‟lim tizimini rivojlantirish va unga qaratilgan kreativ g„oyalar, takliflar va yechimlar

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
591 
ishini yo‘lga qo‘yish kabi tadbirlar ham kiradi. Kattalarga - ota-onalar, o‘qituvchilar va 
yetakchilarga nutq madaniyati haqida bilimlar berish ham shular jumlasidandir. 
Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi o‘qzining kasbiy faoliyatini muvaffaqiyatli amalga 
oshirishi uchun ana shu faoliyatga doir hamma ishlarni bajarishi shart va bular 
quyidagilardir: 
•
ta‘lim-tarbiya jarayonining hamma qismlarini belgilash ishlari: tashkiliy-mazmunli 
ish (nutq madaniyati bo‘yicha ta‘lim va tarbiya ishlarining mazmunini tanlash); 
•
pedagoglar jamoasi, ota-orialar va jamoatchilik bilan o‘zaro hamkorligi; 
•
nutq madaniyatini shakllantirish jarayonining rejasini amalga oshirishga doir 
tashkiliy ishlar; 
•
har bir o‘quvchida nutq madaniyatini shakllantirish va jamoaning takomillashuvini 
oldinroq ko‘ra bilishi, o‘g‘il-qizlarni kamol toptirish vazifalarini belgilashi va izchil amalga 
oshirishidan iborat rivojlantiruvchi ishlar; 
•
o‘qituvchilarda milliy va ma‘naviy qadriyatlarning muayyan tizimi, nutq faoliyati va 
madaniyati, dunyoqarash va dunyoni bilishga bo‘lgan munosabatni shakllantirishga 
yo‘naltiruvchi ishlar. 
Boshlang‘ich sinf o‘qituvchisi o‘z fanini sevishi, unga ishtiyoq bilan yondashishi, 
o‘quvchilami yaxshi ko‘rishi, nutq madaniyati vositalari bilan o‘qitish va tarbiyalashga 
qiziqishi lozim. Bulardan tashqari u o‘z mahoratini muvaffaqiyatli rivojlantirishi uchun 
pedagoglik, artistlik va ijrochilik qobiliyatlariga ega bo‘lishi zarur. Shundagina o‘qituvchi 
yaxshi pedagog bo‘lishi, o‘z ishini ham, o‘quvchilami ham sevadigan barkamol o‘qituvchi 
ekanini ko‘rsatishi mumkin. 
O‘qish darslarini Davlat talablari asosida hayotiy tajribalarga, kuzatishlarga 
suyanib, hayotga bog‘lab o‘tishi uning ta‘sirchanligi ongli idrok etishlarini
ta‘minlaydi. O‘qish va nutq o‘stirishning ta‘lim - tarbiyaviy maqsadlari, sinflar 
bo‘yicha o‘qish mazmunini o‘qish ko‘nikmalarining og‘zaki va yozma nutqlarini 
rivojlantirish usullarini, o‘qish mashg‘ulotlarining yozma nutq bilan bog‘lanish kabi 
masalalar aniq kiritilgan. 
O‘qish fanini aosiy vazifasi bolalarda xalq og‘zaki ijodiga, adabiyotga qiziqish 
uyg‘otish, kitobni svish undan mustaqil foydalana olish ko‘nikmalarini shakllantirish va 
ma‘naviy barkamol insonni tarbiyalashdan iboratdir. 
Albatta bular ustidan ishlash orqali amalga oshiriladi. O‘qish darslarida badiiy asar 
matnini tahlil qilishga avval soddaroq, so‘ngra murakkabroq topshiriqlarni bajarishga 
o‘rgatiladi. Masalan, reja tuzishga hajmi kichik, mazmuni chuqur hikoyaga sarlavha 
qo‘yish, undan keyin esa yaxlit matnni qismlarga bo‘lish o‘rgatiladi. Qayta hikoyalashga 
o‘rgatishda esa avval matnni to‘liq qayta hikoyalashdan boshlash maqsadga muofiqdir. 
O‘qish darslarida darslikda berilgan mavzuga oid rasmlardan foydalanish ham yaxshi 
natija beradi. Rasmlar o‘quvchilar nutqini o‘stirishda, ularni mustaqil fikrlashga o‘rgatadi. 
Bundan tashqari, dasrlikda berilgan rasmlardan o‘quvchilarni so‘zlashga yoki chizma bilan 
tasvirlashga ham foydalaniladi, ya‘ni matndan rasm mazmuniga mos o‘rinni tanlab, rasm 
bilan taqqoslanadi. Natijada o‘quvchilar so‘z va chizma bilan tasvirlashni o‘rganadilar. 

---