Zamonaviy ta‟lim tizimini rivojlantirish va unga qaratilgan kreativ g„oyalar, takliflar va yechimlar

“ZAMONAVIY TA‟LIM TIZIMINI RIVOJLANTIRISH VA UNGA QARATILGAN KREATIV G„OYALAR, 
TAKLIFLAR VA YECHIMLAR” MAVZUSIDAGI 37-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY ON-LINE 
KONFERENSIYASI 
www
.
bestpublication.
uz
158 
Gnoseologik funksiya - bu mutaxassis faoliyati jarayonida subyekt va obyekt 
o'rtasidagi munosabatni, shaxsning u bajarayotgan ishiga munosabatini aniqlash, bilimning 
voqelik bilan aloqasini o'rnatishdir. 
Kommunikativ funksiya - osongina aloqa o'rnatish, boshqalar bilan erkin va tabiiy 
aloqada bo'lish, o'z vaqtida xabardor qilish qobiliyatida namoyon bo'ladi. Konstruktiv 
funksiya - bu kursni aqliy tashkil etish, mutaxassisning maqsadli va samarali faoliyati 
jarayonini loyihalash. Mobilizatsiya funksiyasi faoliyatga psixologik tayyorgarlikni 
ta'minlash, yangi materialni idrok etish, tushunilishi kerak bo'lgan ma'lumotlarni tuzish va 
amalga oshirish, shuningdek, mutaxassis va u xabardor qilganlar o'rtasidagi aloqani 
faollashtirishni o'z ichiga oladi. 
Tilshunos faoliyatining tarbiyaviy funksiyasi umumiy ma'noda uning eng yuqori 
samaradorligiga yordam beradigan faoliyat shartlarini aniqlashni o'z ichiga oladi; 
tinglovchilarda uzatiladigan ma'lumotlarga qiziqishni rivojlantirish usullari va usullarini 
bilish; badiiy o'qish, sahna san'atining ijro mahoratiga ega bo'lish; muayyan vaziyatga qarab 
nutqni qayta qurish qobiliyati; tinglovchilar tomonidan uzatiladigan ma'lumotlarni 
o'zlashtirishni nazorat qilish ko'nikmalariga ega bo'lish; individual va guruhli mehnat 
shakllarini 
oqilona 
uyg'unlashtirish; 
shaxsiy 
misoldan 
foydalanish 
(muloqot 
ishtirokchilarining ongi, his-tuyg'ulari va irodasiga ta'sir qilish samaradorligini oshirish 
uchun individual muloqot uslubi, tashqi ko'rinishi va ichki madaniyati). Kasb-hunar 
o‗qituvchisi, tilshunos, tarjimon faoliyatining bu vazifalari maxsus tayyorgarlik bilan birga, 
yuksak madaniyat, ma‘naviyat, aql-zakovatni shakllantirishni ham albatta taqozo etadi. 
Shu munosabat bilan, universitet pedagogikasining rivojlanishidagi muayyan 
qonuniyatlar haqida gapirish kerak. U jamiyat taraqqiyotining har bir bosqichida uning 
turmush tarzi dinamikasini, real ta‘lim faoliyatining qarama-qarshiligini, o‗ziga xos 
xususiyatlarini aks ettiradi. 
Demak, bo‘lajak mutaxassis madaniyatini tarbiyalash va ta‘limning dolzarb vazifasi 
sifatida shakllantirishni ijtimoiy va ilmiy ahamiyatga ega bo‘lgan ko‘p qirrali muammo 
sifatida ko‘rish mumkin. Bu uni ta'lim nazariyasi va amaliyotining uslubiy muhim 
muammolari doirasiga qo'yadi, chunki u avtoritar pedagogika tizimida bo'lganidan boshqa 
yangi madaniy va pedagogik tafakkurni talab qiladi - har bir o'quvchining individualligiga 
insonparvarlik ta'siri muhim ahamiyat kasb etadi. 
Demak, bo‘lajak mutaxassisning shaxsiy madaniyatini shakllantirish uni qadriyatlar 
tizimi (moddiy va ma‘naviy) bilan qurollantirish jarayonidir, ya‘ni ta'lim va tarbiya ta'sirida 
shaxsning ongli faoliyatida qobiliyatlarini ochish va rivojlantirish katta o‘rin tutadi.