Zamonaviy qurilish materiallari va konstruksiyalari

QUDUQLAR TARIXI 
Taxminan 
7ming 
yil 
oldin 
quduqlarning 
paydo 
bo‘lishi 
bilan 
odamlar ko‘chmanchilik hayot tarzidan 
voz kechishni boshladilar va asta sekin 
o‘troq hayot tarziga o‘tishni boshladilar. 
Yerga ishlov berish, yerdan unumli 
foydalanish be’vosita sug‘orishga bog‘liq. 
Shu sababli, odamlar birinchi quduq 
qazishni 
boshlagan 
davrni 
sivilizatsiyaning boshlanishi, quduqlarni 
esa o‘troq hayot, taraqqiyot ramzi deb 
hisoblash mumkin. 
Vaqt o‘tishi bilan odamlar quduqlar uchun yer osti suvlari, 
manbalari bo‘lgan joylarni aniqlashni o‘rgandilar. Buning esa yo‘llari 
ko‘p edi: ba’zi odamlar hayvonlar va qushlarni kuzatishar edi, boshqalari 
uzun tokini kichik biolokator sifatida ishlatar edilar, ayrimlari esa tong 
otganda tuman tushishiga e’tibor berib, tumanning aynan yer osti suv 
manbalari bo‘lgan joyga tushishini payqadilar. 
Qadimgi Rimda quduqlar panjara bilan o‘ralgan shaxtalar bo‘lgan. 
Dastlab ular to‘rtburchak shaklida yog‘ochdan yasalgan kabinalar 
shaklida edi va suv ta’minoti tizimi paydo bo‘lishi bilan ular toshdan 
yasalgan suv quvurlar orqali yetkazib berilgan. 
Suvni quduqdan kam kuch 
sarflab chiqarishda barcha xalqlar 
Misrda shaduv deb nomlangan, oddiy 
posangi 
uslubida 
ishlatiladigan 
qurulmalardan foydalanishgan va bu 
usul hali hanuz ishlatib kelinmoqda. 
Qadimgi Hindistonda qadimiy 
quduqlar, ba’oliy ihtiro qilingan. 
Shuningdek ular yomg‘ir suvini 
to‘plash uchun hizmat qiladi. Bular 
faqat ushbu mamlakatda mavjud bo‘lgan arxitekturaning eng qiziqarli 
ehtirolari. Ushbu ajoyib inshootlar teskari piramidalarga o‘xshaydi. Ular 
juda chuqur va 3500tagacha zinopoyalardan iborat bo‘lgan. 

---

144 
Sivilizatsiya 
va 
yangi 
texnologiyalarning paydo bo‘lishi bilan 
temir-betondan 
yasalgan 
quduqlar 
ekologik toza va bardoshli xisoblanadi. 
Avval 
ham, 
hozirgi 
kunda 
ham 
quduqlarning 
ko‘p 
qo‘lda 
qaziladi. 
Birinchi quduqlar bundan 7000yil oldin 
qazilgan bo‘lsada,
quduq 
qazish 
uslubida deyarli katta o‘zgarish ro‘y 
bermagan.