Zamonaviy qurilish materiallari va konstruksiyalari

BUYUK XITOY DEVORI 
Sariq 
dengizdagi 
Lyaodun 
qo‘ltig‘idan boshlanib g‘arb tomon 
cho‘zilgan buyuk Xitoy devori ko‘hna 
Chin me’morchiligining ulkan va 
noyob namunasidir. U miloddan 
avvalgi IV-III asrlarda hoqon Sin 
Shi Xuandiy farmoniga binoan, 
tashqi dushmanlar tajovuzidan saqlanish, Chegaralarni mustahkamlash, 
savdo karvonlarini xavfsizligini taminlash maqsadida tiklangan. Bu ishga 
ikki milliondan ortiq kishi jumladan, ko‘plab askarlar va qullar ham jalb 
etilgan. Bunyodkorlik yumushlari kecha-yu Kunduz bir necha asrlar 
davomida olib borilgan. Vaqt o‘tgani sayin qor-yomg‘ir va shamollar 
ta’sirida devor yemirila boshlagan. Shunga qaramay, devor miloddan 
avvalgi II va I asrlarda g‘arbga tomon 500 kilometrga uzaytirilgan. XIV-
XV asrlarda uni qurish va mustahkamlash ishlari davom ettirilgan. 1953 
yili esa Pekinga yaqin bo‘lagi ta’mirlangan.

---

136 
Buyuk Xitoy devori ikki qavatli 
bo‘lib, balandligi 6,6 metr, ayrim joylari 
bumdan-da balandroq. Poydevorining 
kengligi-6,5 metr, ustki qisminiki-5-5,5 
metr. 
Uzunligi 
qariyb 
6 
ming 
kilometrga teng. 
Devor mamlakat poytaxti Pekin 
shahridan 40-45 kilometrcha shimoli-
g‘arbda janubi-g‘arbga buriladi, so‘ngra 
Sujou 
shahridan 
o‘tib, 
Gansu 
o‘lkasidagi Szya yuyguan qal’asida 
tugaydi. 
U Ishlov berilga qattiq va rangdor 
tog‘ jinslari, g‘ishtdan hamda loydan 
ko‘tarilgan. Har 60-100 metrda 
minoralar, 
muhim 
strategik 
ahamiyatga ega hududlar va tog‘li 
yo‘llar yoqasida istehkomlar mavjud 
bo‘lgan. Inshoot nihoyatda qalinligi 
bois ustida jang aravalari, otliq 
qo‘shinlar 
bemalol 
saf 
tortib 
o‘tishgan. 
Fazogirlarning 
ta’kidlashlaricha, 
Buyuk 
Xitoy 
devori koinotdan ham bemalol ko‘rinib turadi. Endilikda u turli millatu 
elatlarga mansub sayohatchilar qadami uzilmaydigan umri boqiy 
ziyoratgohlardan biriga aylangan.