Zamonaviy qurilish materiallari va konstruksiyalari

Maslahat!
Ishlatishdan oldin tosh parchalari suv bilan yuviladi. Keyin 
uning aralashmaning boshqa qismlariga yopishishi yuqori bo‘ladi. 
Kompozitsiyaning tarkibiy qismlari quruq shaklda aralashtiriladi va 
shundan keyingina ularga qat'iy ravishda qismlarga suv quyiladi. 
O‘rtacha, suyuqlikning taxminan 0,5 qismi 3 qismli bo‘laklarga, rang 
berish komponentining 1 qismiga va sementga sarflanadi. 
Mozaikali polni pardozlash ishlari 
Mazaika polni yuzasini pardozlash ishlari: 

Mozaika betonni yotqizgandan keyin 4-5 kun o‘tgach, biz katta 
abraziv materiallar yordamida sirtni artib tashlaymiz. Suvni yerga (yupqa 

---

123 
qatlamda) quying va qum sepiladi. 
71-rasm. Mozaikali polni pardozlash jarayoni 

Oldindan namlangan yuzaga marmar bloklari bilan bo‘yalgan yoki 
bo‘yalmagan sementni ishqalash orqali g‘ovak va tirnalgan joylar 
to‘ldiriladi. 

O‘rta va kichik abraziv toshlardan foydalanib, sirtni silliqlanadi. 
Muhim! Tegirmonni silliqlash va parlatish qiyin bo‘lgan joylarda, bu 
ishni abraziv(qayroq) tosh bilan ushlagich yordamida qo‘lda qilinadi. 
Sirt suv bilan oldindan namlanadi.

---

124 
12.POLIMER QURILISH MATERIALLARI VA BUYUMLARI 
12.1. Polimerlar to‘g‘risida tushuncha 
Qurilishda polimerlardan foydalanish juda keng. Taxminan 50-60 yil 
oldin ishlatila boshlandi. Hozir qurilish materiallarining ko‘pchiligi 
polimerlar yordamida ishlab chiqariladi. 

har xil turdagi konstruksiyalar va qurilish inshootlarini ishlab 
chiqarish; 

yelimlar va ko‘piklar; 

muhandislik kommunikatsiyalari ishlab chiqarish; 

issiqlik va suv o‘tkazmaydigan materiallarni; 

ommaviy qatlamlar; 

turli xil bezak materiallari. 
Plastik kimyoviy jihatdan uglerod va vodorod aralashmasidir. Uning 
asosiy xom ashyosi neftdir. Monomerlar deb nomlangan minglab kichik 
molekulalar issiqlik va bosim ostida birlashib, katta molekula hosil qiladi. 
Bular plastikdir. Masalan, etilen - bu monomer, polietilen - polimer. 
Polietilen eng ko‘p ishlatiladigan plastmassalardan iborat. Keng 
foydalanish maydoniga ega bo‘lgan plastmassa tabiatda mavjud emas, 
ular laboratoriyalarda kimyoviy usulda olinadi. 
Ba'zi plastmassalarda ularning tarkibida polivinilxlorid-(PVX) 
mavjud. Kundalik hayotda atrof-muhitda uchraydigan har uch narsadan 
ikkitasi plastikdir. Amalda, plastmassa polimer bilan bir xil ma'noda 
qo‘llaniladi. Ko‘p sonli materiallar, shu jumladan qurilish materiallari 
sintetik polimerdan tayyorlangan. 
PVX quvurlar binolarda suv o‘rnatishning eng muhim materialidir. 
Eshiklar, derazalar va boshqa ko‘plab qurilish materiallari PVXdan 
tayyorlangan, chunki ular arzon va issiqlik izolatsiyasini tejash imkonini 
beradi. Shunga qaramay, qurilish materiallari sifatida ishlatiladigan akril 
bo‘yoqlar odatda polimer asosiga ega. PVX - bu korroziyaga qarshi 
yuqori qarshilikka ega va uni qayta ishlash oson. 
Ilg‘or laboratoriyalarda o‘tkazilgan polimer sinovlari qurilish 
materiallarining xususiyatlari va kamchiliklarini aniqlaydi, tegishli 
standartlarga muvofiqligini ta'minlaydi va ushbu materiallar xavfsizlik, 
atrof-muhit va qarish sharoitlariga mos keladimi yoki yo‘qligini 
aniqlaydi. Shu bilan birga, amaldagi huquqiy normativ hujjatlardan kelib 
chiqadigan korxonalarning majburiyatlari bajariladi. Polimer sinovlari 
polga pol qoplamalari, elektr va elektron mahsulotlarda ishlatiladigan 

---

125 
plastik materiallar, kauchuk buyumlar, muhrlash materiallari, quyosh 
panellari materiallar kiradi.