Zamonaviy o’qituvchi yosh avlodga ta’lim tarbiya berish jarayonida “Fasilitator”(yo’l boshlovchi, o’rgatuvchi) vazifasini bajarishi zarur

Anushteqimiylardan , Xorazmshahlardan Muhammadning katta o’g’li , onasi Oychechak turkmankanizaklaridan bo’lgan.Jaloliddin burnida xoli (mank) bo’lganligi uchun Mankuburni nomi bilan atalgan.Keyinchalik bu nom talafuzda o’zgarib “Manguberdi” nomi bilam mashhur bo’lib ketdi.

O’quvchilardan diktant olib bo’lgach ularni ikki guruhga bo’lamiz.

1. 
   guruh Amir Tarag’ay
   
2. 
   guruh Amir Temur
   

Har ikkala guruhdan bittadan o’quvchi doskaga chiqib guruhlarining ismiga ta’rif beradilar va u haqida ma’lumotlar keltiradilar.

O’tgan mavzuni mustahkamlash uchun guruhlarga “Ortiqcha so’zni top” o’yinini o’tkazamiz.Buning uchun guruhlarga ikki daqiqa vaqt beriladi.

Guruhlar bularni topib bo’lgach yana guruhlardan bittadan o’quvchi chiqadi.Ularga o’qituvchi qo’lida rasmni teskari ushlab, rasmdagi shaxslar haqida ma’lumotlar beradi. Qaysi guruh o’quvchisi ko’proq ma’lumot bersa, osha guruhga “Oltin sandiq”dan foydalanib rolli o’yin usuli bilan birinchi o’quvchi shoh kiyimida sandiq ichidan javob bergan o’quvchiga bir tangadan beradi.

Assisent tehnikasi

Test Chingizxon qayerda hukumronlik qilar edi? a)Mug’iliston b)Afg’oniston c)eron	Savol Vatanimizda qachon Jaloliddin Manguberdiga haykal o’rnatilgan?
2 ball	3 ball

Guruhlardan javoblarni olgach, ularni yana “Oltin sandiq”dan tangacha tarqatiladi.

.SOHIBQIRONAMIRTEMUR

Amir Temur yoshlik chog'lari-danoq ustozlar nazorati ostida chavandozlik, ovchilik,kamondan nishonga o'quzish va harbiy o'yinlar bilan mashg'ul bo'ldi. U o'z davrining ilmlarini puxta egalladi.Otasining pirishayx Shamsiddin Kuloldan saboqoldi.Teran fikrli, yuksa kfazilatli, ziyrak va dovyurak bo'lib voyaga yetdi. 17 yoshida otasining butun mulkini o'zi mustaqil boshqara boshladi.Amir Temur tug'ilgan davrda Vatanimiz hududi Chingizxonning o'g'i laridan biri Chig'atoy nomi bilan ataluvchi ulus (davlat) tarkibida edi. XIV asrning o’rtalarida Chig’atoy

ulusida hokimiyat uchun kurash nihoyatda kuchaydi. Natijada ulus parchalanib ketdi. Amir Temur ana shunday og'ir vaziyatda tarix sahnasiga chiqdi. U o'zining ilk harbiy faoliyatini qo'lostidagi askarlari bilan turli viloyatlar amirlariga xizmat qilishdan boshladi. Ularning o'zaro kurashlarida qatnashib, jasorat ko'rsatdi. Bu esa uning nomini Qashqadaryo vohasida mashhur qilib yubordi. Kurashlarda toblana brogan Amir Temur endi o'z oldiga Vatanni mo'g'ullardan ozod etishdek muqaddas vazifani qo'ydi. Amir Temur qudratli davlat asoschisi. Tez orada Amir Temur mo'g'ullarga qarshi ozodlik kurashini boshlab yubordi. Bu kurash sakkiz yil davom etdi. Nihoyat, ozodlik kurashchilari mo'g'ul qo'shinini Movarounnahr hududidan quvib chiqardilar. 1370-yilning 9-aprel kuni esa Amir Temur Movarounnahr hukmdori deb e'lon qilindi. B uvaqtda u 34 yoshga to'lgan edi. Amir Temurga pirishayx Sayyid Baraka oily hokimiyat ramzi bo'lgan katta nog'ora va bayroqni tutqazdi. Samarqand davlatning poytaxti etib belgilandi.

Y odda tuting!

1370-yilda Sohibqiron Amir Temur buyuk davlatga asos soldi. Amir Temur Yevropa xalqlari xaloskori. Bu davrda Amir Temur davlatiga mo'g'ullar barpo etgan Oltin O'rda davlati xavf solaboshladi. Bu davlat taxtida To'xtamishxon o'tirar edi.Amir Temur Oltin

O'rdaning tahdidlarini bartaraf etishga kirishdi.1395-yilda Amir Temur To'xtamishxonning qo'shinini tormor etdi. Bu g'alaba Oltin O'rdani zaiflashtirib qo'ydi. Shuningdek, Oltin O'rdaga qaram bo'lgan Rus(Rossiya)ning mo'g'ullar zulmidan ozod

bo'lishini tezlashtirdi.

Diqqat bilan o'qing!

«Amir TemurRusning Oltin O'rda zulmidan xalos bo'lishini hamda bu davlatning yuksalishini tezlashtirdi».Mixail Ivanin(rustarixchiolimi) «Ikkibuyuksarkarda» kitobi.

Amir Temur G'arbiy Yevropa xalqlariga katta tahdid solayotgan Usmoniylar imperiyasi (Turkiya )sultoni Boyazid qo'shinini 1402-yilda Anqara yonida bo'lgan jangda tormor etdi.Usmoniylarning bu mag'lubiyatiuning Yevropa davlatlariga solayotgan tahdidini yo'qqa chiqardi. Boyazidning tahdididan xalos bo'lgan Yevropa davlatlari Amir Temurga minnatdorchilik maktublarini jo'natishdi. Fransiya va Ispaniya qirollari esa elchilar ham yuborishdi.Sohibqironga G'arbiy Yevropada XV asrdayoq yodgorlik o'rnatilib,unga «Yevropa xaloskoriga»degan chuqur ma'noli so'zlar yozibqo'yildi.

Ortiqcha so’zni top.

Yangi mavzuni mustahkamlash.

1	Amir Temur qachon tavallud topgan?	Fransiya, Ispaniya
2	Uning otasi kim edi?	1370 yilda
3	Nechanchi yili Amir Temur buyuk davlatga asos soldi?	Ikki buyuk sarkarda
4	Mixail Ivaninning kitobining nomi?	1336 yil 9 aprel
5	Amir Temur bilan qaysi davlatlar yahshi munosabatlar o’rnatishga harakat qiladilar?	Temur Tarag’ay Bahodir

Guruhlar javob yozadilar, ularga yana tangalar beriladi.

1336 yil 9 aprel

1996 yil Amir Temur tavalludining 660 yilligi nishonlanshi

Temur Tarag’ay




17 yoshida otasining bor mulkini boshqaradi

Amir Temur bayrog’i

1370 yil dalatga asoa soladi

Amir Temur davlatida odil sudlovni amalga oshirish uchun mukammal tizimdagi sud tizimi mavjud bo'lib, ular quyidagi to'rt sohaga bo'lingan va qozilar tomonidan boshqarilgan:

1. Fuqarolik sudi (aholi qozisi).

2. Harbiy sud (lashkar qozisi).

3. Shariat sudi (islom qozisi).

4. Amaldorlar sudi (xizmatchilar qozisi).

Shahar, o'lka va viloyat aholisi jinoyat va fuqarolar ishi bo'yicha sud qilinardi. Bu ishda shariat, harbiy kishilarga nisbatan (tribunal) harbiy sud qo'llanilsada, tuzuklar asosida hukm chiqarilgan. Taxt vorislari uchun hukmni amirning o'zi chiqarardi.

Buyuk bobomiz Amir Temurning “Temur tuzuklari’(qonunlari asosida yozib qoldirilgan o’gitlari

Millatning dardiga darmon bo’l.

Yahshi odam yurt tuzar, yoman odam yurt buzar.

Kuch adolatdadir.

Qudratimizga shak-shubhangiz bo’lsa, biz qurgan binolarga boqng.

Boshsiz mamlakat jonsiz tanaga o’xshaydi.

Bejon tanning ahvoli vayronkorlikka yaqindir.

Davlat ishlarining to’qqiz ulushi kengash, tadbir va mashvarat, qolgan bir usuli esa qilich bilan bajo keltirilur.

Davlat, saltanat uch narsa bilan : mulk, hazina va lashkar bilan tikdir.Dono vazir bularning har uchchalasini tadbirkorlik bilan yaxshi ahvolda saramjon tutadi

Mana o’quvchilar darsimiz ham o’tib boryapti.Endi gurhlarga berilgan “Oltin sandiqcha”dagi oltinlar ya’ni lgan Amir Temur tangalarini hisoblab guruh o’quvchilarini baholaymiz.

Mavzuyimiz tugagach, o’quvchilar oldiga qo’yilgan kartochkalardan foydalanib, ularga mavzu qay darajada yoqqanligini bilib olamiz.

D arsni yakunlash:

Menga dars maqul bo’ldi.

Menda savollar bor edi, aytishga uyaldim.

Darsda hech narsani tushunmadim.

Uyga vazifa: Amir Temur o’gitlarini yod olish, mavzuni mustahkamlash.