Zamonaviy Olimpiya o'yinlarini

Bayroq[tahrir]

Olimpiada bayrogʻi — Olimpiada timsoli (5 halqa) tushirilgan oq mato barcha Olimpiya oʻyinlarida koʻtariladi. Olimpiya oʻyinlarining anʼanaviy atributa Olimpiada mashʼalasidir. U Alfey daryosi vodiysidagi Kronos togʻ yon bagʻrida quyosh nurlaridan yondirilib, oʻyinlarning tantanali ochilishiga estafeta bilan olib kelinadi va olimpiada stadionidagi maxsus mehrobda oʻyinlar yopilguncha (16 kun) yonib turadi.
Olimpiya kongresslari.
XX asming birinchi yarmida Xalqaro siyosiy voqealar qanchalik murakkab bo'lmasin, Xalqaro Olimpiya qo'mitasi (XOQ) o‘z faoliyatini yuksak daiajada olib bordi. Bunda XOQ rahbarlarining xizmatlari juda katta bo'lganligini o‘z davrining mutaxassislari e’tirof etishgan. Shu sababdan, bu davrdagi XOQ prezidentlari haqida ba’zi bir ma’lumotlami keltirish maqsadga muvofiqdir. Hozirgi zamon olimpiya o'yinlarining asoschisi Pyer de Kuberten olimpiya harakatiga 20 yil (1896—1925) rahbarlik qildi. Ta’kidlanganidek, u hozirgi zamon Olimpiya o‘yinlarini o'tkazish yo'lda juda ko‘p mehnat qildi, 1925- yilda o‘z ixtiyori bilan prezidentlik vazifasidan ozod etildi. U o‘z arizasida kelajak uchun vasiyat sifatida olimpiya g‘oyalarini rivojlantirish, har qanday qiyinchiliklaiga qaramasdan, sportning tinch va ozod mehnat qilish yo'lidagi mohiyatini kuchaytirish zarurligini uqtirdi. Kuberten 1937-yil vafot etdi. Uning qabri Lozanna shahrida, yuragi esa vasiyatiga ko‘ra, Olimpiya shahrida saqlanib kelinmoqda. 1925-yilda XOQ Prezidenti etib graf Andri de BayeLatur (1876—1942) saylandi. U Belgiya davlati va Xalqaro sport aibobi bo'lib, 1906-yil Belgiya milliy Olimpiya » qo‘mitasini tashkil etuvchilardan bin hisoblanadi. Baye-Latur XOQni 17-yil boshqardi. U XI Olimpiya o‘yinlari arafasida Gitlerning Olimpiya o‘yinlari qatnashchilari va g‘oliblarini tabriklash uchun minbarga chiqishiga rozilik bermagan. Shunday bo‘lsa-da, u bolshevizmga chinakam qarshi edi. Shu sababdan, sovet sportchilari Olimpiya o'ymlarida qatnashishdan mahrum etilgan. 1942—1946-yillarda olimpiya harakatining faollaridan shved Zigfrid Edstryom (1882—1964) XOQni vaqtincha boshqardi, 1946-yilda esa IV prezident qilib saylandi. U AQSH, Shveysariya va Shvetsiyada ta’lim olgan, ixtisosiga ko‘ra elektrik-muhandis edi. Talabalik yillarida qisqa masofalaiga yugurish bo'yicha Shvetsiya rekordchisi ham bo'lgandi. U 1920-yil XOQga a’zo qilib saylandi. 1921-yildan ijroqo'm a’zosi va 1931-yildan boshlab XOQ vitse-prezidenti bo‘lgan. U 1952-yilda 70 yoshida prezidentlikdan ozod etildi. 1964-yil 18-martda vafot etdi. Olimpiya o‘yinlari davomida XOQning faohyatlari rivojlandi. XOQ rahbarlarining xizmati yana shundaki, o'yinlarda xalq irodasi va sportchilaming faoliyatlarini turli ramzlar (simvollar) va atributlar bilan ifoda etishda yangiliklar yaratdilar. Quyidagi ana shu belgilar va ramzlar haqida qisqacha ma’lumotlar beriladi. Olimpiya ramzi — bir-biriga ulangan besh halqa. Ular yashil, qora, qizil, sariq va ko‘k rangda tasvirlanib, besh qit’ani bildiradi. Bu 1913-yilda Kuberten taklifi bilan tasdiqlangan. Olimpiya belgisi (emblema) — besh halqa ramzi bilan birga qo‘shib, yil, shahar nomi va mamlakatning Olimpiya harakatidagi belgilari (nishon) ifodalanadi. Olimpiya mash’alasi - Olimpiya shahrida quyosh nuridan maxsus usulda mash’ala yoqiladi. U turli vositalar orqali Olimpiya o'yinlari o‘tkaziladigan joyga yetkazib beriladi. Bu an’ana 1936-yil XI Olimpiya o‘yinlaridan buyon davom etib keladi. Olimpiya shiori (deviz): «Tezroq, balandroq, kuchliroq!» («Sitius, altius, fertius!») — Olimpiya harakatini bildiradi. Bu shior 1895-yil Kubertenning safdoshi va o‘rtog‘i Dominikan •I • ordeni sohibi, din xodimi Martin Xidon tomonidan taklif etilgan va 1913-yilda bu shior XOQ tomonidan tasdiqlangan. 1920-yilda VII Olimpiadada birinchi marotaba bu shior o'qiladi. Olimpiya qasamyodi. Sportchilaming Olimpiya qasamyodi Kuberten tomonidan ishlab chiqiladi va VII Olimpiya o‘yinlarida (1920) amalga oshiriladi. Shu o ‘rinda aytish lozimki, Olimpiya o'yinlari hakamlari ham qasamyod qiladilar. Bu esa 1968-yildan buyon amalda qo'llanib kelinmoqda. Olimpiya gimni. Gimn 1896-yilda yaratilgan. Kostas Palomov so‘zi va Sipros Samar musiqasi bilan yaratilgan Olimpiya gimni rasmiy ravishda 1957-yilda XOQ tomonidan tasdiqlanadi. Olimpiya medallari va yorliqlari: oltin medal — kumushdan yasalib, uning usti 6 g. oltin bilan qoplangan. Kumush medal esa 925 probali kumushdan tarkib topgan. Bronza medali. Ular 1, 2, 3-o‘rinlar uchun mo‘ljallangan. Diplomlar (yorliq) 1-6-o‘rinlami egallagan sportchilar va jamoalarga taqdim etiladi. Olimpiya mukofotlari: orden va kubok. Ordenlar oltin, kumush va bronzalardan iborat bo‘lib, Olimpiya harakatiga qo‘shgan ulkan hissalari uchun rahbar shaxslaiga yuksak sport natijalariga ega bo'lgan sportchilarga beriladi. Bu 1975- yilda tasdiqlangan. Olimpiya kubogi 1906-yilda tasdiqlanib, Olimpiya sport turlarida katta yutuqlarga erishgan jamoalaiga beriladi. Olimpiya nishonlari (atributlar): nishonlar (znachok), tamg'alar (monet), ramzlar (talismon), piktogrammalar va h.k. hisoblanadi. Bu nishonlar Olimpiya o‘yinlarini o'tkazuvchi shahar va tashkihy qo'mita tomonidan tayyorlanadi. Ma’lumki, Olimpiya Xaitiyasi birinchi kongressda (1894 y.) qabul qilinib, ko‘p sohalarda keyinchalik o‘zgartirishlar kiritilgan. Shunday bo‘lsa-da, uning asosi (Kuberten ishlab chiqqan mazmuni) hozirgi davrda ham o‘z kuchini yo‘qotgan emas. » * Xartiya asosida XOQ Milliy Olimpiya qo'mitalari, Xalqaro sport federatsiyalari, xalqaro sport uyushmalari va boshqa aloqador tashkilotlar bilan hamkorlikda ish olib boradi. Olimp
Birinchi XOQ kongressi (1894) haqida o'tganligi boblarda bayon etildi. 1897-yil ikkichi kongress Gaagada o'tkaziladi. U sport pedagogikasi va gigiyenasiga bag‘ishlangan. Uchinchi kongress 1905-yilda Bryusselda o'tkaziladi. Unda maktablar, universitetlar, shahar va qishloq jamoalari (obshina), armiya va xotin-qizlar orasida jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirish masalalari muhokama qilinadi. Keyingi uchta kongress (1906-yil Parijda, 1913-yil Lozannada, 1914-yil Parijda) dasturlariga san’at, adabiyot va sport, sport psixologiyasi, olimpiya qoidalari kiritilgan edi. Olimpiya o'yinlari va harakatining obro‘-e’tiborini oshirishda keyingi o‘tkazilgan kongresslar katta rol o'ynagan. VII kongress 1921-yil Lozannada, VIII kongress — 1925-yil Pragada, IX kongress — 1930-yil Berlinda o'tkazilgan. Ularda havaskorlik sporti, o'yinlarining muddatlari, dasturlari, xotin-qizlaming sportda qatnashishi, yoshlar sportini rivojlantirish va boshqa masalalar muhokama etilgan. Kongresslardagi g'oyalar va muammolar omma orasida jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirishga katta hissa qo'shgan. Bu bobda qisqacha xulosa sifatida aytish mumkinki, XX asming birinchi yarmi jahon sport jamoatchiligi hayotida juda katta burilish bo‘ldi. Olimpiya o‘yinlari Yevropa va Amerika mamlakatlarida keng quloch yozdi, taniqli va iqtidorli sportchilar soni ko‘paydi. Yozgi va qishki Olimpiya o‘yinlaridagi natijalar, ko'tarilgan g‘oyalar, shiorlar va o'tkazilgan boshqa turli xil madaniy tadbirlar yoshlaming sportga bo'lgan qiziqishlari, intilishlarini tobora kuchaytirib yubordi. Xalqaro Olimpiya harakatini rivojlantirishda Milliy Olimpiya qo‘jnitalari (MOQ) va XOQ prezidentlari, rahbar xodimlarining faoliyati olqishlaiga sazovor bo‘ldi. XOQning faoliyatini mustahkamlashda o'tkaziJgan kongresslar muhim ahamiyat kasb etdi.

Olimpiya oʻyinlarining vujudga kelishi[tahrir]

Tarixiy maʼlumotlarga koʻra, birinchi Olimpiya oʻyinlari eramizdan avvalgi 776-yilda oʻtkazilgan. Oʻyinlar antik olimpiya xudolariga bagʻishlangan boʻlib, oʻyin musobaqalari qadimgi Olimpiya maydonlarida oʻtkazilgan. Asrlar oʻtib eramizning 393-yili Olimpiya oʻyinlari imperator Feodosiya buyrugʻi bilan toʻxtatilgan. Antik Olimpiya oʻyinlari Pelopones gʻarbiy qismida joylashgan qadimgi Olimpiyada oʻtkazilib kelingan. Grek mifalogiyasiga koʻra, Olimpik oʻyinlar asosi Pelopsa orollarida vujudga kelgan. Qadimgi Olimpiya oʻzining goʻzal tabiati, maftunkorligi bilan, shuningdek, oʻzining muhtasham ibodatxonalari va sport maydonlari bilan ajralib turadi. Eramizdan avvalgi 10-asrlarda Olimpiyada madaniy marosimlarni hamda boshqa diniy va siyosiy tadbirlarni oʻtkazishga xizmat qilgan joy hisoblangan. Olimpiyaning markazi qismida hashamatli Zevsa, uning togʻrisida esa Geri ibodatxonasi qad koʻtargan. Olimpiya oʻyinlari Zevsga sigʻinish, diniy marosimlar bilan chambarchars bogʻliq edi. Soʻzsiz oʻyinlar yuqori saviyada oʻtkazilib, grek shaharlari oʻrtasida oʻzaro munosabatlarni yaxshilashga yoʻnaltirilgan edi. Qadimgi miflarda aytilishicha, Olimpiya oʻyinlarining tugʻilishi yarimxudo Gerakl nomi bilan bogʻliq.
12 asrdan buyon qadimgi Olimpiya oʻzining qadimiy oʻyinlar oʻtkaziladigan maydoni va otchoparlarida muxlislar qalbidan joy olgan chaqqon hamda baquvvat sportchilarni namoyon qildi. Sportchilarning nomlari ularning Olimpiya gʻalabalari tarix varoqlarida muxrladi. Qadimgi Olimpiada oʻyinlarida barcha ozod erkaklar — Gretsiyada yashovchilar qatnashish huquqiga ega boʻlgan. Megardan general Orsip, choʻpon Polimnist, Rodos orolidan qirol oilasi aʼzosi Diagor, Makedoniya qiroli Aleksandr I, faylasuf Demokrit — bularning barchasi qadimgi Olimpiya oʻyinlari ishtirokchilari boʻlishgan.
Afsonaga ko'ra qadimgi Olimpiya o'yinlari Zevsning o'g'li Herakl (Rim Hercules) tomonidan asos solingan. Biroq, hali yozilmagan yozuvlar yozgan dastlabki olimpiya o'yinlari mil. Avv. 776 yilda bo'lib o'tgan (garchi ko'p yillardan buyon o'yinlar ko'plab davom etayotgan bo'lsa-da). Ushbu Olimpiya o'yinlarida yalang'och yuguruvchi Coroebus (Olisdan oshpaz) Olimpiya o'yinlarida yagona musobaqada g'olib chiqdi - stadion - taxminan 192 metr (210 metr) masofa.
Bu Coroebusni tarixdagi birinchi olimpiada chempioni bo'ldi.
Qadimgi Olimpiya o'yinlari 1200 yil davomida har to'rt yilda bir marta o'sib boraverdi. Milodiy 393- yilda Rim imperatori Theodosius I xristianlar o'zlarining butparast ta'sirlari tufayli o'yinlarni bekor qilishdi.
Pierre de Coubertin yangi Olimpiada o'yinlarini taklif qiladi
Taxminan 1500 yil o'tgach, Pierre de Coubertin ismli yosh frantsuzlar o'zlarining yangilanishini boshladilar. Kubbertin endi "Rénovateur" nomi bilan tanilgan. Kubbertin 1863 yil 1 yanvarda tug'ilgan fransuz aristokrati edi. Frantsuzlar 1870-yilgi Frantsiya-Prussiya urushi paytida Fransiya nemislarni bosib olgach, etti yashar edi. Ba'zilarning fikricha, Kubertin Fransiyaning mag'lubiyatini o'zining harbiy qobiliyatiga emas, balki, Frantsiyalik askarlarning qobiliyatsizligi *. Germaniyalik, ingliz va amerikalik bolalarning ta'limini o'rganib chiqqach, Kubertin mashqlar, ayniqsa, sport bilan shug'ullangan, deb qaror qildi.
Kubbertinning Fransiyaga sport bilan shug'ullanish istagi qiziqish bilan qarama-qarshi edi. Shunga qaramay, Kuberttin qat'iyatli edi. 1890 yili u Union des Societés Francaise de Sports Athletics (USFSA) sport tashkiloti tashkil etdi va tashkil etdi. Ikki yil o'tib, Kuberttin Olimpiya o'yinlarini qayta tiklash haqidagi g'oyasini ilgari surdi.
1892 yil 25 noyabrda Parijdagi Union des Sports Athletics yig'ilishida Coubertinning ta'kidlashicha,
Keling, o'z ustozlarimizni, yuguruvchilarimizni, qilichbozlarimizni boshqa yerlarga eksport qilaylik. Bu kelajakdagi haqiqiy erkin savdo; Evropaga kiritilgan kun tinchlik sababi yangi va mustahkam ittifoqdoshga aylanadi. Bu men taklif qilayotgan yana bir qadamni ko'rib chiqishga ilhom beradi va u erda sizdan menga bergan yordamdan yana siz yana uzaytirasiz, shuning uchun birgalikda biz o'zimizni amalga oshirishga urinib ko'rishimiz mumkin. bizning zamonaviy hayotimiz, Olimpiya o'yinlarini tiklashning ajoyib va foydali vazifasi.
Uning nutqi harakatni ilhomlantirmadi.
Zamonaviy Olimpiya o'yinlari tashkil etilgan
Kubbertin Olimpiya o'yinlarini qayta tiklashni taklif qiladigan birinchi bo'lmasa-da, u, albatta, buni amalga oshirish uchun eng yaxshi aloqador va qat'iy edi. Ikki yil o'tib, Coubertin to'qqiz mamlakat vakillari bo'lgan 79 delegat bilan uchrashuv o'tkazdi. U bu delegatlarni neoklassik suratlar va boshqa shu kabi qo'shimcha joylar bilan bezatilgan auditoriyada yig'di. Ushbu yig'ilishda Kuberten Olimpiada o'yinlarini qayta tiklash haqida gapirdi. Bu safar Coubertin qiziqish uyg'otdi.
Konferentsiyada delegatlar bir ovozdan Olimpiada o'yinlari uchun ovoz berdi. Delegatlar, shuningdek, Kuberttinni o'yinlarni tashkil etish bo'yicha xalqaro qo'mitani tashkil etishga qaror qilishdi. Ushbu qo'mita Xalqaro Olimpiya Qo'mitasi (Xalqaro Olimpiya qo'mitasi), Gretsiyadan Demetrious Vikelas esa birinchi prezident etib saylandi. Afina Olimpiya o'yinlarini qayta tiklash uchun joy sifatida tanlangan va rejalashtirish boshlangan.