Zamonaviy iqtisodiy

Gunnar Myurdal o’zining 1968 yili chop etilgan «Osiyo fojiasi» 
kitobida rivojlanayotgan mamlakatlar (Janubiy Osiyo mamlakatlari) 
iqtisodiy o’sishini ancha chuqur tahlil qildi. Uning ko’rsatib berishicha, 
 
79

---

kam rivojlangan mamlakatlarning iqtisodiy o’sish qiyinchiliklari, 
ko’pchilik G’arb mutaxassislari aytganlaridek, kapital etishmasligida 
emas, balki mehnat resurs-larining etishmasligidir. Mehnat resurslarning 
etishmasligi deganda, bir vaqtda ishchi kuchining taqchilligi va ishchi 
kuchining ko’pligi tufayli bo’ladigan ziddiyat nazarda tutiladi. Bunday 
ziddiyatning asosiy sababi qishloq xo’jaligining juda qoloqligi: eski 
tuzilma, kadrlar tayyorlash va ta’limning past darajasi tufayli u sanoat va 
shaharga erkin ishchi kuchini etkazib berishga qodir emas. 
Rivojlangan mamlakatlarning nazariyalari, Myurdalning 
ta’kidlashicha, rivojlanayotgan mamlakatlar iqtisodiyotini tahlil qilish 
uchun yaramaydi. Bu mamlakatlardagi holat butunlay o’zgacha. Bu erda 
baholarning vaziyatga tez moslanuvchan emasligi, resurs-larning bir 
joydan ikkinchi joyga ko’chib turishining sustligi, bozorning 
monopollashuvining yuqori darajasi, qaror qabul qi-lishda irratsionallik 
kuzatiladi. 
Myurdal, iste’mol bilan jamg’armani bir-biriga qarshi qo’-yish 
mumkin emasligini qayd qilib o’tadi. Iste’molni oshir-masdan 
rivojlanayotgan mamlakatlarda muvaffaqiyatli iqtisodiy o’sishga erishib 
bo’lmaydi. Nafaqat jamg’arish me’yorini ko’pay-tirish, balki aholining 
turmush darajasini oshirish uchun resurs-larni topish, zamonaviy ishlab 
chiqarish talablariga javob bera-digan ishchilarni shakllantirish uchun 
sharoit yaratish kerak. 
Myurdal davlatning faol aralashuvini asoslab berdi. Davlat 
iqtisodiy, siyosiy, ijtimoiy va texnologik qayta o’zgarishlarni amalga 
oshirishi lozim. Myurdalning isbotlab berishicha, aholi-ning o’sishni 
nazorat qilish, qishloq xo’jaligi erlarini taqsim-lash, sog’liqni saqlash va 
ta’lim sohalarida chuqur islohotlarni o’tkazish zarur. Iqtisodiy 
rivojlanishning muhim shart-sharoit-laridan biri–jiddiy institutsional 
qayta o’zgarishlarni amalga oshirish. Eskirgan odat va an’analarni 
tugatish juda katta ahamiyatga ega. 
Myurdal kam rivojlangan mamlakatlar xo’jaligini rivoj-lantirish 
uchun to’sqinlik qilayotgan illatlarni, ya’ni davlat ap-parati 
korruptsiyasi, amaldorlar va yirik kapital egalarining ja-miyat 
manfaatlariga xilof ravishda o’zlarining egoistik manfa-atlarini amalga 
oshirishi, yuqori boshqaruv xodimlarining im-tiyozli holatini ko’rsatib 
beradi.