Zamonaviy axborot texnologiyalaridan

www.pedagoglar.uz
26-son 1 –to’plam may 2022 
Sahifa: 35 
Saltanatda markaziy boshqaruv organlari vazifasini devonbegi boshchiligidagi. 
maxsus devonxona amalga oshirgan. Devonxonada quyidagi vazifani amalga 
oshiruvchi vazirlar bo'lgan: 1) mamlakat va raiyat vaziri - mamlakatdagi muhim 
xo'jalik va qurilish ishlarini, raiyat ahvolini va boshqalarni kuzatib turishgan; 2) 
sipohi vazirlari -sipohilarning maoshlari va armiyaning holatidan xabardor bo'lib, 
boshqarib turganlar; 3) davlat daromadlarini omonat saqlovchi vazir -egasiz qolgan, 
o'lib ketgan va qochganlarga tegishli mollarni, savdogarlar mol-mulkidan olinadigan 
zakot va bojlarni, mamlakat chorvalarini, ularning o'tloq-yaylovlarini boshqarib, 
bulardan yig'ilgan daromadlarni omonat saqlagan; 4) saltanat ishlarini yurituvchi 
vazir - butun saltanat idoralarining kirim-chiqimlarini, xazinadan xarajatlarni kuzatib 
turgan. 
Bundan tashqari, yana 3 vazirdan iborat davlat hay'ati (xolisa) tuzilib, u sarhad va 
bosib olingan mamlakatlardagi moliyaviy ishlarni va keladigan daromadlarni 
boshqarib turgan. 
Yuqoridagi yettita vazir devonbegiga bo'ysungan. Devonbegi ushbu vazirlar bilan 
birgalikda davlatdagi muhim moliyaviy ishlarni boshqargan va vazirlar faoliyatini 
nazorat qilib turgan. 
Devonbegi yonida arkbegi ham bo'lib, u davlatdagi turli marosimlarni uyushtirgan va 
o'tkazgan. 
Shunday qilib, boshqaruv ikki idoradan: dargoh va vazirlik (devon) dan iborat 
bo'lgan. Dargohni oliy hukmdor boshqargan. Dargoh faoliyatini boshqarish, uning 
devonlar, mahalliy hokimiyat idoralari bilan bog'lanib turish ishlari Oliy devon 
zimmasida bo'lgan. 
Oliy devonda - ijroiya hokimiyatda bosh vazir, harbiy vazir, mulkchilik va soliq 
ishlari vaziri, moliya vaziri turgan. Sarhadlar va tobe mamlakatlarning boshqaruvi 
bilan shug'ullanuvchi yana uch vazir bo'lgan va devonbegiga hisobot berib turgan. 
Markaziy hokimiyat tizimida shayx-ul-islom, qozikalon, qoziyi ahdos (odat bo'yicha 

---