Zamonaviy axborot texnologiyalari haqida umumiy tushunchalar. R e j a

Birinchi avlodga mansub bo’lgan EHM larning aktiv elementi elektron lampa hisoblanadi. Ularning tezligi 10-20 ming amaldir. Bular 1950-yillardan boshlab paydo bo’lgan. Bu avlodning quyidagi turlari mavjud: BESM-1, MİNSK-1,URAL-1,URAL-2, URAL-4, M-1, M-3, BESM-2, STRELA va h.k. Bularning hajmi katta, ishlashda ishonchli emas, programma ta`minotida kuchsiz bo’lgan. İshlash tezligi 1 sekundda 2-3 ming operatsiya bo’lgan, operativ xotirasining hajmi 2k yoki 2048 mashina suzida (1k=1024)48 ikkilik belgilaridan iborat bo’lgan 1958 yilda M-20 vujudga keldi, uning tezligi 20-ming K operatsiya bo’lib, xotirasi 4k ga teng bo’lgan.

İkkinchi avlod EHM larning element bazasi bo’lib, tranzistorlar xizmat kiladi. Operativ xotiraning keskin usishiga yarim utkazgichlarning paydo bo’lishi juda foyda berdi. Bu EHMlar yordamida mutaxassislik buyicha ishlash mumkin bo’ladi.

Uchinchi avlodning element bazasi mikroelektronikaga asoslangan bo’lib, bunda integral sxemalar kuchlanishi bilan harakterlanadi. Bu avlodning mashinalari yagona sistemaga karashli bo’lib, quyidagilardan iborat:

ES (Edinaya sistema)-1010; ES-1020; ES1030; ES-1040; ES-50; ES-60; va boshqalardir.

Turtinchi avlod EHMlari katta integral sxemalarda kurilgan, ko’p protsessorli mashinalardir. Bu turdagi EHMlarning tezligi 10 million amal amal/sekundan ortiqdir.

Turtinchi avlodga tegishli bo’lgan hisoblash mashinalaridan biri ko’p protsessorli hisoblash kompleksi — "E L B R U S"dir. Uning tezligi bir necha un mlnga etib, 16 ming Kbayt xotirasi bor.

Beshinchi avlod mashinalarini element bazasi bo’lib optik-elektron elementlar xizmat kiladi. Bu avlodning tezligi sekundiga yuz mln. operatsiya bajaradi. Oxirgi avlodlarga mansub bo’lgan EHM larning tezligi sekundigi 1 mlyardgacha bo’ladi. EHM yordami bilan ishning effekti hisoblashlarning effektligi bir necha un minglarga kupaydi. hozirgi kunda ishlatilayotgan eng zamonaviy IBM PC tipidagi komp`yuterlar –5– avlod EHMlaridir.

Hozirgi kunda EHMlardan fizika, matematika, astronomiya, geofizika, texnika va boshqa bir talay fan sohalarida turli xil murakkab matematik masalalarni echishda muvaffakiyatli foydalanilmokda. Xozir EHMlar kullanilmayotgan biror sohani topish mushkul. Ular dastgox, tsex, zavodlarni boshqarishda ham insonga yakindan ko’maklashmokda. EHMlarning ikki muxim xususiyati — hisoblash tezligi va xotirasida katta hajmdagi ma`lumotni saqlay olishi — xalk xujaligini rejalashtirish va boshqarish uchun kerak bo’lgan ixtiyoriy hajmdagi ma`lumotni qayta ishlab chiqishda juda keng imkoniyatlar yaratib bermokda.