Zamonaviy avtomobillarning differensiali reja: Dıfferensıal va yetakchı g‘ıldırak valları

Oxırgı uzatmalar

Oxirgi uzatmalar bosh uzatmadan traktorning yetakchi g‘ildirak1ariga uzatiladigan burovchi momentni oshiradi. Og‘ir yuk ko‘taradigan avtomobillarda oxirgi uzatma vaz ifasini bosh uzat maga qo shaloq qilib kiritilgan shesternyalarning ikkinchi jufti bajaradi.

Oxirgi uzatma doimiy tishlashgan silindrik shesternyali shesternyasimon reduktordan iborat. Shesternya vallari- ning o‘q1ari qo‘zg‘almas va qo‘zg‘aluvchan (planetar uzat- malar) bo‘lishi mumkin. Planetar oxirgi uzatmalar ix- chamligi va mustahkamligi bilan boshqa uzatmalardan farq qiladi. Ular K-701, T-150K, T-150 traktorlariga, bezA3-
540 va hokazo avtomobillariga o‘rnati1adi.
Kinematik sxemalari bo‘yicha bir bosqichli va ikki bosqichli oxirgi uzatmalar mavjud. Bir bosqichli oxirgi uzatmada uzatmalari soni 4-6, ikki bosqichlida esa 8-12 atrofida bo‘1adi. Binobarin, ikki bosqichli oxirgi uzatma- lar transmissiya detallariga beriladigan yuklamani juda kamaytiradi. Bu detallarning ishonchliligini oshiradi.


UMUMIY ISHLARGA MO‘LJALLANGAN G‘ILDIRAKLI TRAKTORLARNING YETAKCHI KO‘PRIKLARI

G‘i1dirak1ari bir xi1 o‘1cham1i K-701 va T-150K tipi- dagi traktorlar oldingi va keyingi yetakchi ko‘priklari bir xil konstruksiyali bo‘ladi. K-701 traktorida ko‘priklarni bir-biriga almashtirish mumkin, T- l50K traktorida esa faqat karteri farq qiladi.

K-701 traktori yetakchi ko‘prigi (65-rasm) uning bosh uzatmasi karteriga joylashgan differensial va g‘i1dirakli tormozlash mexanizmiga ega bo‘lgan oxirgi uzatmalardan tashkil topgan.
Har ikkala ko‘prik traktorning yarim ramasiga bikr qilib o‘rnatilgan.
Bosh uzatma po‘1at quyma korpusga (27) joylashgan yetakchi shesternya-val (29) va yetaklanuvchi shesternyani
(9) birlashtiradi. Shesternyalar (29 va 9) zerol tishli

(tishlashish burchagi nol spiral tishli) bo‘ladi. Shesternya- val (29) old tomonidan korpusga (27) mahkamlangan stakanga (28) joylashgan konus qo‘sh rolikli podshipnikka

(5) tayanadi. Shesternya-val (29) orqa sapfasi tashqi oboymasi korpusning (27) yo‘nilgan teshigiga joylashgan rolikli podshipnikka o‘rnatilgan. Shesternya-val (29) old shlitsaga kardan uzatma flanesi (2) tores shayba bilan mahkamlangan (kardan uzatma uzatmalar qutisi orqali oldingi yoki keyingi ko prikka burovc hi momentni uzatadi).
Korpusdagi (3) salnikli zichlama (1) shesternya val- ning (29) korpusdan (27) chiqishga yo 1 qo‘ymaydi. Shesternya (9) tishli gardishi differensial gupchagiga (10) boltlar bilan qotirilgan (gupchak yetakchi mufta (11) va kosani (12) birlashtirib, differensial korpusini hosil qiladi). Korpus (27) o‘yig‘iga joylashgan tashqi oboyma kosasidagi (12)


sharikli podshipnik (13) va korpus (27) stakaniga (7) o‘rnatilgan gupchakning (10) konus qo‘sh rolikli podship nigi (6) differensial tayan chlari bo‘lib xizmat qiladi. Stakanga (7) gayka (8) burab qo‘yilgan. Qistirma (4) va gayka (8) konus shesternyalar jufti tish- lashishi va uning podshipniklari o‘ra1ig‘ini rostlash uchun xizmat qiladi.
Konus uzatma planetar reduktordan iborat. Tojsimon shesternya (18) yetakchi g‘ildirak vali (15) kojuxiga (14) presslangan truba (17) shlitsasiga kiydirilgan, markaziy shesternya (19) val (15) shlitsasiga stopor barmoqlar bilan mahkamlangan. Trubaga (17) va gupchak shitsasiga mahkamlangan tojsimon shesternyaga (18) qo‘sh sharikli
(16) va rolikli (25) podshipniklarda o‘qlari (20) va satel- liti (23) bo‘lgan vodilo (22) gupchagi (24) o‘rnatilgan. Gupchak (24) va vodilo (22) boltlar bilan ulangan. O‘qlar

20. 
    vodiloga (22) qo‘zg‘almas qilib mahkamlangan, sa- tellitlar (23} esa ularga qo‘sh rolikli podshipniklar (21) bilan o‘rnatilgan. Yetakchi g‘ildirak vali (15) aylanganida u bilan birga markaziy shesternya ham ( 19) aylanadi. Bunda satellitlar (23) (ular uchta) qo‘zg‘almas tojsimon shesternyada (18) yumalaydi; satellitlar (23) o‘rnatilgan vodilo (22) traktorning yetakchi g‘i1diragiga burovchi momentni uzatadi.
    

Orqa ko‘prik mexanizmlari cho‘yandan quyilgan kor- pusga joylashgan, korpusning old tomoniga uzatmalar qutisi, orqa tomoniga orqa quvvat olish vali (QOV) reduktori va o rnat ma quril masining kronshteyni mahkamlangan. Korpusning yon devoridag i o‘yiqlarda oxirgi uzatma yetakchi shesternyalarining stakanlari, tormozlar kojuxi va yetakchi g‘ildirak1ar vallarining yenglari o‘rnatilgan. Korpus usti po‘lat taxtadan yasalgan qopqoq bilan yopil- gan.
Bosh uzatma — uzatmalar soni 3,42 ga teng bo‘lgan spiral tishli konus shesternyalar juftidan iborat.
Yetakchi shesternya (35) (66-rasm) uzatma qutisi ik- kilamchi vali uchidagi shlitsaga kiydirilgan va unga gayka bilan qotirilgan. Yetaklanuvchi shesternya (36) differen- sial korpusi flanesiga boltlar va gaykalar bilan mahkam- langan va egiluvchan plastinalar vositasida qotirib qo‘yilgan. Differensial korpus (33) qopqoq (28), krestovina (32), satellitlar (31), yarim o‘qli shesternyalardan (30) tashkil topgan. Krestovina korpus va qopqoq orasiga mahkamlangan hamda uning uchlariga to‘rtta satellit erkin kiydirilgan. Ular tagiga tayanch shaybalar qo‘yilgan. Satellitlar shesternyalar bilan tishlashib turadi, ular differensial korpusi o‘yig‘iga o‘rnati1gan va oxirgi uzatma yetakchi shesternyalari (4 va 25) vallarining shlitsalariga kiydirilgan. Differensial ikkita rolikli konus podshipniklarda (1) aylanadi. Ular ichki oboymalari bilan korpus (33) va qopqoqqa (28), tashqi oboymalari bilan stakanlarga (3, 26) o‘rnatilgan. Chap tormoz kojuxida (24) differensialning avtomatik blokirovkalash ijrochi mexanizmi joylashgan (u friksion mufta, biriktirish (17) va siqish (20) disklaridan iborat bo‘1ib, disklar tegishli shlitsalari bilan oxirgi uzatma chap yetakchi shesternyasining (25) tashqi uchiga va pazlari
bilan blokirovka muftasi korpusiga (22) ulangan).
Mufta korpusi (22) bilan blokirovkalash vali (23) bikr bog‘1angan, blokirovka vali (23) oxirgi uzatma yetakchi






30
29


2J
^20. 77
MT3-80 va MT3-
82 traktorlari orqa ko‘prigi: 1, 5, 7, i30 podshipniklar; 2 — ko‘ prik korpusi; 3, 26 — stakanlar; 4, 25 — oxirgi uzatma yetakchi shesternyasi; 6- o‘ng tormoz kojuxi; 8- quvvat olish vali; 9 — orqa quvvat olish vali xvostovigi; 10 — oxirgi uzatma yetaklanuvchi shesternyasi; 11 — yetakchi g‘ildirak vali yengi; 12 — yetakchi g‘ildirak vali; 14 — stopor halqa; 15 — qopqoq yengi; 16 — salnik; 17 — biriktirish diski; 18 — qopqoq; 19 — diafragma; 20 — siqish diski; 2J — oraliq disk;
22 — differensialni blokirov- kalash muftasining korpusi; 23 — blokirovka vali; 24- kojux;

27. 
    — rostlash qistirmalari;
    
28. 
    — differensial qopqog i;
    
29. 
    — tayanch shayba; 30 — shesternya; 31 — satellit; 32 — krestovina; 33 — diffe- rensial korpusi; 34 — uzat- malar qutisining ikkilamchi vali;
    

35 — bosh uzatma yetakchi shesternyasi; 36 —.“bosh uzatma yetaklanuvchi shesternyasi.

shesternyasi teshigidan o‘tgan va shlitsali uchi differensial krestovinasiga ulangan. Qopqoq (18) va diafragma (19) orasidagi bo‘shliqqa ml gidrokuchaytirgichidan bosim ostida moy berilganida siqishdan diskning (20) zo‘riqish kuchi mufta disklariga (21 va 17) uzatiladi. Disklarning siqilishi oxirgi uzat ma chap yetakchi sheste rnyasini (25) va blokirovkalash vali (23) hamda krestovinaga (32) ega differensial chap shesternyasini (30) yaxlit bitta qilib biriktiradi, natijada differensial blokirovkalanadi.

Oxirgi uzatmalar — bir bosqichli, silindrik, to‘g‘ri tishli shesternyali, uzatmalar soni 5,038 ga teng.
Yetakchi shesternyalar (4 va 25) va1 bilan yaxlit qilib yasaladi. Val o‘z shlitsali uchlari bilan differensial shesternyasi va tormozning qo‘shish disklariga bog‘1angan. Chap yetakchi shesternya tashqi shlitsali dumchasi vositasida differensialning blokirovkalash muftasi disklari (17) bilan qo‘shi1gan. Yetakchi shesternyalar ikkita rolikli silindrli podshipniklarda (5) aylanadi, ularning tashqi oboymalari stakanlarga (3 va 26), ichki oboymalari valga o‘rnati1gan. Chap yetakchi shester- nya — ichi g‘ovak, unga differensialning avtomatik blokirov- kalash vali (23) joylashgan.
Yetaklanuvchi shesternyalar (10) yetakchi g‘i1dirak vallari
(12) shlitsasiga kiydirilgan. Vallar (12) (yuklanmagan tipi) orqa ko‘prik korpusi o‘yig‘i va val yengiga (11) joylashgan zoldirli podshipniklarda aylanadi. Yenglar qopqoqlari (15) va stopor halqalar (14) vallarni podshipniklar bilan birga o‘q bo‘y1ab siljishga yo‘1 qo‘ymay, tutib turadi. Qopqoqlarda
(15) vallarning o‘zi siqar salniklari (16) joylashgan. Valning (12) tashqi uchida burovchi momentni g‘i1di-
rak gupchagiga uzatish uchun shponkali paz bor.
Oxirgi uzatma yetakchi shesternyalari vallariga disk tipidagi quruq tormozlar o‘rnati1gan va kojuxlar bilan yopilgan.