Замонавий таълим / современное образование 014, Отабаева Ф

форматика фанига оид билимларнинг пухта эгалланиши, 
Давлат таълим стандартлари даражасидаги билимларнинг 
ўзлаштирилиши ҳамда уларнинг мустақил бўлишларини 
таъминлаш муҳим аҳамиятга эга. 
Дарҳақиқат, информатика фанини ўрганиш 
жараёнида тақдим этилаётган маълумотлар та-
лабаларнинг мустақил онгини шакллантиришга 
имкон беради. Информатика фанини ўқитиш 
самарадорлигини оширишга йўналтирилган иш-
ларнинг бош мақсади – таълим муассасаларида 
талабаларга керакли ахборотни етказиб бериш, 
уларда мустақил онгни шакллантириш, юқори
кўрсаткичларга эришиш омилларини аниқ-
лаш дан иборат. Ушбу мақсаднинг ижо-
бий ечимини таъминлаш бугунги кун тала-
би ва ижтимоий муносабатлар мазмунининг 
чуқурлашуви натижасида юзага келаётган 
ҳаётий зарурат туфайли информатика фани-
ни ўқитиш жараёнини такомиллаштиришга 
нисбатан янгича ёндашувни шакллантириш-
ни тақозо этади. Олий таълим муассасаларида
амалга оширилаётган информатика фанини 
ўқитиш самарадорлигини оширишга қаратилган 
мақсаднинг ижобий натижа бериши бу йўлда 
бир қатор педагогик вазифаларнинг бажари-
лишини талаб этади. Бизнинг фикримизча, улар 
қуйидагилардан иборат:
1. Олий таълим муассасаларида информатика 
фанини ўқитишни давр талаблари даражасида 
амалга ошириш имконини берадиган объектив 
19
ПЕДАГОГИК ТЕХНОЛОГИЯЛАР / ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ТЕХНОЛОГИИ

---

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2014, 3
шарт-шароитларнинг яратилиши (информатика 
фанини ўқитиш жараёнининг замонавий ўқув 
жиҳозлари, техника воситалари, ўқув-методик 
адабиётлар, фан дастури, дарслик, ўқув ҳамда 
методик қўлланмалар, шунингдек, кўргазмали 
қуроллар билан таъминланишига эришиш). 
2. Информатика фани ўқитувчиларининг 
мустақил билим ва педагогик маҳоратларини 
ошириб боришлари учун шароит яратиш.
3. Информатика фани ўқитувчиларига замо-
навий педагогик технология назарияси мазмуни 
хусусида маълумотлар беришга эришиш.
4. Информатика фани ўқитувчиларида ин-
форматика фанини ўқитиш жараёнида замона-
вий педагогик технологиялардан фойдаланиш 
борасидаги кўникма ва малакаларни шакллан-
тириш.
5. Ўқитувчиларда информатика фанини 
ўқитишни ташкил этишга нисбатан янгича, тех-
нологик ёндашувни ривожлантириш.
6. Олий таълим муассасаларида эришилган 
информатика фанини ўқитиш самарадорлиги-
нинг мавжуд даражасини таҳлил этиш.
Олий таълим муассасаларида информати-
ка фанини ўқитиш самарадорлигини ошириш 
қуйидагилар ёрдамида таъминланади: маз-
кур таълим муассасаларида фаолият юрита-
ётган информатика фани ўқитувчиларининг 
мутахассислик фанлари ҳамда педагогик би-
лимлар асосларини пухта ўзлаштирганликлари; 
эгаллаган мустақил ва педагогик билимларни 
амалиётда қўллай олиш малакасига эгаликла-
ри; информатика фани ўқитувчиларининг ўз 
устида ишлаш ва ижодий фаолиятни ташкил 
этиш кўникмасига эгаликлари; талабаларда ин-
форматика фани асосларини ўзлаштиришга 
нисбатан қизиқиш, эҳтиёж ва рағбатни қарор 
топтира олишлари; ташаббускорлик ва ташки-
лотчилик лаёқатларига эгаликлари; информа-
тика фанининг моҳиятини чуқур англашлари; 
замонавий педагогик технологиялар ва улардан 
таълим жараёнида самарали фойдалана олиш-
нинг моҳиятини чуқур англашлари; таълим
муассасаларининг етарли даражада ўқув 
моддий-техник базасига эгалиги; информатика 
фанини ўқитиш самарадорлигини таъминлашга 
хизмат қиладиган мониторингнинг ташкил этил-
ганлиги кабилар.
Информатика фанини ўқитиш самарадор-
лигини оширишга хизмат қилувчи энг мақбул 
шакл, метод ва воситалар мавжуд. Информатика 
фани ўқитувчилари томонидан қуйидаги шакл, 
метод ва воситалардан муваффақиятли фой-
даланган ҳолда, мазкур фанни ўқитиш самара-
дорлигининг ошишига эришиш мумкин: маъру-
за, маъруза-мунозара, семинар, давра суҳбати, 
учрашув мақсадида уюштирилган мусобақа, 
амалий фаолият каби машғулот шакллари;
оғзаки баён қилиш, кўргазмалилик, лаборато-
рия ва амалий машғулотлар, муаммоли вази-
ятларни ҳал этиш, “Кластер”, “6х6х6”, “Ақлий 
ҳужум”, “Фикрларнинг шиддатли ҳужуми”, 
“Қарорлар шажараси”, “Кубик” каби методлар; 
ўқув-техник воситалар – радио, телевидение, 
видео-қурилма, компьютер, слайд ва нусха 
кўчирувчи қурилмалар, шунингдек, информа-
тика фани ўқитувчиларининг билимларини 
бойитиш, уларда мустақил таълимни ташкил 
этишга нисбатан янгича ёндашувни шакллан-
тиришга йўналтирилган фаолият жараёнида 
ҳаётий воқеа-ҳодисалардан мисоллар келти-
риш ва ҳ.к. Ушбу ҳолатлар асосида қуйидаги 
вазифалар бажарилади: информатика фани 
машғулотлари мақсадини аниқлаб олиш; мақсад 
доирасида амалга ошириладиган вазифаларни 
белгилаш; информатика фани машғулотлари 
мазмунини ишлаб чиқиш; мазмунни тўлақонли 
ёритишга хизмат қиладиган шакл, метод ва во-
ситаларни аниқлаш; талабалар томонидан мавзу 
ёки ўқув материали моҳиятининг ўзлаштирилиш 
даражасини белгиловчи назоратни йўлга қўйиш; 
талабалар томонидан мавзу ёки ўқув материали 
моҳиятининг ўзлаштир ганли гини ифодаловчи 
натижаларни умумлаштириш, таҳлил этиш ва ху-
лосалаш; информатика фани машғулотларининг 
самарадорлик даражасини эътироф этиш асо-
сида навбатдаги фаолият йўналишини белгилаб 
олиш.
Энди педагогик технологиялар асосида 
лойи ҳалашга оид “Таълимда ахборот техноло-
гиялари” мавзусидаги дарс ишланмасини кўриб 
чиқайлик.