Замонавий психология муаммолари

Низoли вазиятлар
Низо –ишлаб чиқаришда, жамиятда ёки, шахсий ҳаётда мавжуд қарама-қарши мақсадлар, иштиёқлар, фикрлар ва мулоҳазаларнинг тўқнашувидир. Ҳар бир одамнинг ўз фикри ва дунёқараши бўлади. Шу туфайли жамиятда ва мехнат жамоасида зиддиятлар бўлиб туриши табиийдир. Ундан ташқари, ҳар қандай ривожланиш ўзига хос қарама-қаршиликдан бошланади.
Хар бир низо таркиби низо шароити ва тўқнашувдан иборат.
Низо шароити - бу жанжалдан илгари рўй берадиган, жанжалнинг сабаблари ва шартлари тўпламидир. Низо шароити ўз навбатида иккита омилдан иборат бўлади:

• 
  қарама-қарши ҳаракатдаги одамлар, оппонентлардан;
  
• 
  можаронинг асосидан, яъни низонининг илдизида ётган асл сабабдан.
  

Оппонентларнинг “кучи” фақат уларнинг жанжалда одилона, мантиқли фикр юритишларигагина эмас, уларнинг мартабаси даражасига ҳам боғлиқ.
Низонинг асоси - бу жанжалнинг илдизида ётган тўқнашув сабабидир. Одатда бу сабабни аниқлаш қийин. Кўпгина низоларнинг асл сабаби - бу барча оппонентларнинг эхтиёжларини қондириш имкониятининг йўқлиги, шунингдек, талабларни қониқтиришда чегараланган имкониятларнинг мавжудлигидадир.
Ҳар бир низо шароитидан жанжал пайдо бўлиши учун оппонентларнинг бир-бирига қарама-қарши амалий харакати керак. Бу харакат, яъни тўқнашув мавжуд бўлмагунча жанжал шароити узоқ вақт (чегарасиз) шароитлигича қолаверади, аммо низо бошланмайди. Бундан хулоса шуки, жанжал - бу жанжал шароити ва ундаги оппонентларнинг бир-бирига қарши харакатидир.
Низолар ўзининг қатор белгилари билан бир-биридан фарқ қилади.
Амалий низо одатда қатъий принципал тортишувларда мавжуд бўлади. Амалий низо одамларни аҳиллаштиради, муҳим муаммоларни ечишга ёрдам беради ва соғлом руҳий мухит яратади. Амалий низо фойдали рақобатчиликни ривожлантиради ва очиқдан очиқ, принципиал танқидларга ва ўзини-ўзи танқид қилишга асосланади. Амалий низо кўпинча демократик бошқариш усулида ва ишлаб чиқаришга оид бўлган тортишувларда учрайди.
Вайронавий низо кўпинча гап чувлашишидан, арзимас майда гаплар, ғавғолар оқибатида рўёбга келади. Бу ҳолда оппонентлар иш манфаатини кўзлашмайди. Уларнинг бутун хаёли курашга жалб этилади ва рақибига қанчали кўпроқ зарба беришга қаратилади. Шахслараро можароларда ва авторитар услубдаги бошқарувда одатда вайронавий низолар кўп учрайди.