Замонавий иқтисодиётнинг асосий тушунчалари

Иқтисодиёт
Микроиқтисодиёт – иқтисодиётнинг алоҳида субъектлари ҳатти-ҳаракати, нарх ва бозорларни ҳар томонлама ўрганувчи иқтисодиёт назарияси бўлими.
Макроиқтисодиёт – иқтисодиётни бир бутунлигича ёки ката гуруҳларга бирлаштирилган элементларини ўрганувчи иқтисодиёт назарияси бўлими.
Иқтисодий тадқиқотларнинг икки соҳаси
Макроиқтисодиёт
Микроиқтисодиёт
ўрганади
ўрганади
фирма, уй хўжалиги, тармоқ, маълум маҳсулот нархи ва х.к.
жаҳон ёки мамлакат иқтисодиёти, иқтисодиётнинг давлат сектори ва ҳ.к.
умумий иқтисодий тизимларни
алоҳида иқтисодий бирликларни
Иқтисодиёт муаммоси – жамият эга бўлган ишлаб чиқариш ресурслари доимо чеклашган. Шунингдек, кишилар турли неъматларини яратиш бўйича иқтисодий фаолиятда фойдаланувчи ишлаб чиқариш омиллари чекланган.
Бу чекланиш жамият олдида танлаш муаммоси – эҳтиёжларни етарлича тўлиқ қондириш учун эга бўлган чекланган ресурслар (ишлаб чиқариш омиллари) ни қандай идора қилишни қўяди.
Инсон эҳтиёжлари - инсон учун зарур бўлган барча моддий ва номоддий буюмларга бўлган хоҳиш ва истаклари.
Эҳтиёжларни ўсиб бориш қонуни – иқтисодий қонун бўлиб, унга кўра кишиларнинг эҳтиёжи миқдор ва сифат жиҳатидан ўзгаради, авлоддан авлодга ўсиб боради.
Ресурслар
маҳсулотни яратишда фойдаланувчи зарур шароитлар йиғиндиси (ер, капитал, ишчи кучи, хом ашё ва бошқалар);
жамият эҳтиёжларини қондириш учун мавжуд имкониятлар.
Қандай ишлаб чиқариш – маҳсулотлар қайси ресурслар ёрдамида ишлаб чиқарилади. Биринчи масала ҳал этилгач, ишлаб чиқариш технологиясини танлаш, ишлаб чиқариш омилларидан қандай бирликда фойдаланилишни аниқлаш.
Ким учун ишлаб чиқариш – бу маҳсулотларни тақсимлаш тизими қандай тузилгани, маҳсулотларни ким истеъмол қилиши масаласи кўриб чиқилади.
Нима ишлаб чиқариш – айнан қандай маҳсулотларни қанча миқдорда ишлаб чиқариш лозим; қайси эҳтиёжларни энг муҳим ҳисоблаш ҳамда турли-туман товар ва хизматларни ишлаб чиқаришда камёб ресурсларни қандай тақсимлаш.