Замонавий ахборот-коммуникация технологияларининг кундалик ҳаётимиздаги ўрни

Mavzu: Tarmoqlarning tuzilish tamoyillari. OSI modeli.

Kirish

1947 yilda xalqaro standartlash tashkiloti yoki ISO (International Organization for Standardization) tashkil etilgan bo’lib, u xalqaro standartlar yaratish bo’yicha kelishuvlarni amalga oshiradi hamda yagona tarmoq standartlarini yaratadi. Uning standarti tarmoq aloqalarining barcha yo’nalishlarini o’z ichiga oladi va bu ochiq tizimlarning o’zaro muloqoti yoki OSI (Open System Interconnection) deyiladi.

OSI modeli

OSI ISO tomonidan ishlab chiqilgan asosan kompyuter tarmoqlarini o’zaro aloqalari uchun arxitektura modeli hisoblanadi. Ochiq tizim bu shunday modelki, turli arxitekturaga asoslangan ikkita tizimni o’zaro muloqotini/aloqasini ta’minlaydi.
OSI – tarmoq tizimlarini yaratish uchun pogo’nali freymvork bo’lib, barcha turdagi kompyuter tizimi bo’ylab aloqalarni amalga oshirishni ta’minlaydi. 7 pog’onadan tashkil topgan bu model, har bir pog’ona tarmoq ma’lumotlari hamda axborotlarni ushbu pog’onalar orqali o’tishini nazorat qiladi.

OSI modeli

Har bir pog’ona ma’lum tarmoq vazifalarini bajaradi. Bitta kompyuterdagi ilova dasturidan qanday qilib ma’lumot tarmoq bo’ylab boshqa kompyuterdagi ilova dasturiga uzatilishi jarayonlarini bu model izohlab tushuntirib beradi.

OSI modeli

OSI modeliga misol

OSI modeli

OSI modeli

OSI modeli

OSI modeli Fizik pog’onasi

Fizik pog’ona. Fizik muhit bo’ylab bit oqimini uzatish talab qilinganida fizik pog’ona talab qilingan vazifalarni kordinatsiya qiladi. Uzatish muhitlari va interfeyslar bilan o’zaro aloqani ta’minlaydi. Fizik pog’ona bir tugundan ikkinchisiga bitlarni uzatish uchun ma’suldir.

OSI modeli Kanal pog’onasi

Kanal pog’onasi. Bir tugundan ikkinchisiga ma’lumotlarni tashishni amalga oshiradi. Freymlash, fizik adreslash, oqimni nazorat qilish, xatoliklarni nazorat qilish, kirishni boshqarish kabi tarmoq vazifalarini bajaradi. Bu pog’ona tugundan tugunga freymlarni uzatish uchun ma’suldir.

OSI modeli Kanal pog’onasiga misol

OSI modeli Tarmoq pog’onasi

Tarmoq pog’onasi. Tarmoq bo’ylab paketlarni uzatuvchidan qabul qiluvchiga tashish vazifasini bajaradi. Turli tarmoqlarda paketlarni uzatish va qabul qilishni amalga oshirish uchun tarmoq protokollaridan foydalaniladi. Bu sathda mantiqiy adreslash hamda marshrutlash jarayonlari amalga oshiriladi.

OSI modeli Transport pog’onasi

Transport pog’onasi. To’liq xabarlarni uzatuvchidan qabul qiluvchiga tashish vazifasini bajaradi. Bu pog’onada ham oqim va xatoliklar nazorat qilinadi. Ikki oxirgi portlar orasida aloqa kanalini yaratadi va xavfsizlik choralari ham ko’riladi. Uch bosqichli aloqa yaratiladi: aloqa o’rnatish, ma’lumot uzatish va aloqani uzish.

OSI modeli Seans pog’onasi

Seans pog’onasi. Tarmoq muloqotini boshqaruvchisi. Ikki tizim o’rtasidagi o’zaro muloqotni hosil qiladi, unga xizmat ko’rsatadi va sinxronizatsiya jarayonlarini amalga oshiradi hamda aloqa kanalini ozod qiladi.

OSI modeli Taqdimot pog’onasi

Taqdimot pog’onasi. Ikki tizim orasida uzatilgan/qabul qilingan ma’lumotning sintaksis bilan bog’liq jarayonlarni aniqlash hamda o’zgartirish jarayonlarini amalga oshiradi masalan turli kodlash usullari, ular o’rtasida o’zaro ishlashni amalga oshirish, uzatilgan xabar formatini umumiy tarmoq formatiga o’zgartiradi va aksincha. Shifrlash ya’ni asl ma’lumotni boshqa formatga va teskari o’zgartirishni hamda uzatilayotgan ma’lumotlarni zichlashtirishni amalga oshiradi.

OSI modeli Amaliy pog’onasi

Amaliy pog’onasi. Foydalanuvchining interfeysi jarayonini ta’minlaydi va tarmoqqa chiqish uchun xizmatlarni qo’llaydi. Bu pog’ona asosan foydalanuvchiga xizmatlarni taqdim etish uchun ma’sul pog’ona bo’lib hisoblanadi.
Amaliy pog’ona
Amaliy pog’ona

OSI modeli kichik xulosa

ISO - International Standards Organization – Xalqaro standartlar tashkiloti
OSI - Open Systems Interconnection – Ochiq tizimlar o‘zaro muloqoti