47
чукиш З
уч
= 0.01 га мос келувчи босим;
- намланган грунтларга дала шароитида яхлит юк таъсир эттириб утказиладиган
тажрибадан аникловчи босим.
- махсус зовурлар оркали намлаш жараёнида ута чукишни олиб келувчи сатхга
мос келувчи грунт огирлиги таъсиридаги босим.
Грунт сирти буйлаб намлаща сув юбориш майдони ута чукиш юз берувчи
катлам калинлигидан кичик булса, грунт огирлиги
таъсиридаги ута чукиш
киймати куйидагича аникланади:
бунда. S
ЮК
- грунт огирлигидан ута чукиш киймати; В
м
- сув юбориш
майдонининг кенглиги;h
уЧ
- ута чукиш катламининг улчови.
Ута чукувчан грунтларда пойдевор барпо этиш. Агар юкоридаги хисоблар
натижасида аникланган ута чукувчанлик
киймати лойихадаги иншоот
тургунлигига зарарли таъсир курсатса. махсус тадбирлар куллаш тавсия
этилади. Бу тадбирлар ута чукишнинг турига боглик булиб, сув таъсиридан
химоялаш, ута чукувчанликни йукотиш.
махсус курилмалар куллаш ва
хоказоларга булинади.
I турга хос ута чукувчан грунтларнинг калинлиги 5-6 м дан ошмаса,
куйидаги чора-тадбирларни куллаш тавсия этилади:
а) махаллий грунтларни зичлаш оркали пойдевор ости ёстиклари урнатиш;
б) гурзилар ёрдамида зичлаш. Бу усул амалда кенг кулланилади. Агар 5-6 м ли
ута чукувчан катлащан 1-2 м пойдевор учун зовур казишга кетса, колган 3-4 м
гурзи ёрдамида мулжалланган кийматга зичлаштирилади;
в) ута чукувчан катламни кесиб утувчи устун козикларни куллаш;
г) портлаш ёрдамида грунтни ута чукувчанлик хусусиятини камайтириш;
II турга ута чукувчан грунтларда куйидаги тадбирларни куллаш тавсия
этилади:
а) агар чукувчан катлам калинлиги чукур булмаеа,
уни бутунлай кесиб утувчи
устун козиклар куллаш;
б) аралаш усуллар ёрдамида грунт катламини зичлаш;
в) суш сопол ёрдамида котирилади;
г) иссиклик таъсирида котирилади.
Ута чукувчанликни камайтириш ёки бутунлай бартараф этиш тадбирини
танлащда уларнинг бир неча турларини техник иктисодий нуктаи-назаридан
таккослаб, якуний тухтамга келинади.
Иншоот заминларининг баъзан кутилмаган
холларда намланиш
натижасида юз берувчи ута чукищдан химоялаш максадида курилмалар хам
тадбирлар белгиланади. Масалан: мураккаб шаклдаги биноларни чукма ёриклар
(осадочнае швы) ёрдамида оддий шаклдаги алохида мустахкам булакларга
булиш; юк кутарувчи деворлар орасида темир узаклар урнатиш;
пойдевор таг
48
юзасини кенгайтириш ва х.к.
Яхлит курилмалардан барпо этилувчи куп каватли биноларни чукма
ёрдамида алохида булакларга булинади. Чукма ёрикларнинг улчовлари ута
чукувчан грунтнинг турига боглик. Масалан, I турдаги грунтларда ёриклараро
масофа 42 м, II турдагида 30 м ва бошка грунтларда 72 м олинади.
12>
Do'stlaringiz bilan baham: