Zahiriddin muhammad bobur nomli andijon davlat universiteti ijtimoiy fanlar kafedrasi

Muhammad al-Xorazmiy (783-850 y.y.) - Bog’dodda "Bayt ul-hikma”ga rahbarlik qilgan. Asarlari: “Astronomiya jadvali”, “Al-jabr val-muqobala”, “Hind hisobi to’g’risida risola”, “Quyosh soati to’g’risida risola” kabilar. U bu asarlarida algebra sohasiga asos soldi. Algoritm. Dunyo asosida chor unsur yotadi, deydi. Hissiy va aqliy bilish munosabatini yoritdi.
Mashrab (1640-1711) ijodida uning "Mabdai nur" va "Kimyo" nomli she’riy asarlari alohida o’rin tutadi. "Mabdai nur" Jaloliddin Rumiyning "Masnaviyi Rumiy" nomli mashhur asari ta’sirida - tasavvufiy ruhda nazmda yozilgan.
Mashrab o’z she’rlarida ilohiy sevgini, xudoga muhabbatni kuylaydi. U Ollohdan yaxshi fazilatlar, ezgu hislarni qidiradi. Ollohning oliy ne’mati, maxluqot gultojisi bo’lgan insonda ilohiy xususiyatlar jamlanishini orzu qiladi.
Muhammad Iqbol (1873-1938) hindistonlik mashhur shoir, faylasuf, yirik jamoat arbobi bo’lib, G’arbiy Ovrupaning Angliya va Olmoniya universitetlarida tahsil olgan, Gegel, Kant, Bergson asarlari bilan yaxshi tanish bo’lgan. Uning «SHaxs sirlarining bilishi», «Jivodnoma» («Boqiy») kabi asarlari bo’lib, ularda jamiyat va shaxs, ularning munosabati, milliy ongning shakllanishi, insonning jamiyatda tutgan o’rni va roli masalalariga e’tiborni qaratadi.
Moddiy borliq - obyektiv reallik sifatida mavjud bo’lgan narsalar, hodisalar, jarayonlar jamidir.
Ma’naviy borliq - inson va jamiyat ong bilan bog’liq subyektiv reallik bo’lgan fikrlar, g’oyalar, qarashlar, nazariyalar jamidir.
Materiya (lot.-modda) - moddiy obyektlarga xos xususiyatlarni umumiy tarzda aks ettirish uchun qo’llaniladigan falsafiy tushuncha bo’lib, obyektiv reallikni ifodalaydi.
Materiya darajalari - miqyosiy-struktura darajalari (mikrodunyo, makrodunyo, megadunyo), tashkiliy - struktura darajalari (jonli, jonsiz, tabiat, jamiyat).
Materiya ko’rinishlari - modda, maydon, fizik vakuum.
Metod (usul)-ilmiy bilish jarayonida qo’llaniladigan mavhum bilish yo’llari hamda vositalarini ifodalaydi.