Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti "tabiiy fanlar" fakulteti

Trixomonadalar keltirib chiqaradigan boshqa kasallik. 
Qin trixomonadasi va og’iz trixomonadasining to’lqinlanuvchi membranasi 
qisqa bo’ladi. Trixomonadalar ikki usul bilan oziqlanadi, ya'ni oziq moddalarni 
tananing butun yuzasi bilan shimadi (osmatik usulda) yoki hujayra og’zi-sitostom 
orqali (qamrab olish usuli bilan). Lekin hozirga qadar qin trixomonadasining
sitostomi aniqlanmagan. 
Trixomonadalar uzunasiga bo’linish (mitoz) yo’li bilan jinssiz ko’payadi. 
Sistalar hosil qilishi aniqlanmagan. Ichak trixomonadasi odamlarda xavfli
kasalliklarni keltirib chiqarmaydi, lekin kolit (ich qotish) kasalini tezlashtiradi.

---

Ichak trixomonadasi ifloslangan ovqat yoki suv orqali yuqadi. Ichak 
trixomonadasiga tashxis qo’yish uchun mikroskop ostida bemor axlatini
tekshirib, vegetativ shakllari aniqlanadi. Qin trixomonadasi erkak va ayollarning
siydik-tanosil yo’llarida parazitlik qilib, shaxsiy gigiyena qoidalariga rioya
qilmaslik natijasida va jinsiy aloqa vaqtida yuqadi.
Ushbu parazit barcha davlatlarda uchraydi. Ular erkak va ayollarning siydik 
yo’llarida uchraydi. Kasallanish ayollarda 20-40 %, erkaklarda esa 15 % ni tashkil 
qiladi. Tashxis qo’yish uchun bemorning siydik va jinsiy yo’llaridan surtma
olinib, mikroskop ostida tekshiriladi. Og’iz trixomonadasining patogenlik
xususiyati aniqlanmagan, lekin og’iz bo’shlig’i va tish kasalliklari (gingvit,
paradontoz, tish kariyesi) bilan kasallangan odamlarda ko’proq uchrab turadi. 
Shuning uchun stomatologiya shifo-xonalarida og’iz trixomonadasini aniqlash 
usullariga alohida e'tibor berish lozim.
Trichomonos foetus - qoramol qin trixomonadasi, u noksimon shaklga ega 
bo’lib, qoramollar orasida qochirish paytida kasal buqalar yoki ifloslangan 
qochirish asboblari orqali tarqaladi. Bu kasallik tufayli ko’pchilik sigirlar qisir 
qoladi yoki bola tashlaydi.

---

XULOSA 
Odam va hayvonlarning a'zo va to‘qimalari hisobiga yashovchi mayda 
chuvalchanglar – gijjalar (gelmintlar), ular keltirib chiqaradigan kasalliklar 
gelmintozlar deyiladi. Kasallik manbai bemor odam va gijjalar bilan 
zararlangan hayvonlar hisoblanadi. Gijjalar – chuvalchanglar, o‘zining 
parazitlik hayotini odam organizmida o‘tkazuvchi organizmlardir. Bunda odam 
yoshi rol o‘ynamaydi - kattalar ham, bolalar ham bir xilda kasallanishi mumkin 
Shifokorlarning aytishicha, parazitlar turiga qarab turli usullarda yuqishi 
mumkin. Masalan, askaridalar, asosan, qo‘lini yaxshi yuvmaydigan bolalarda 
ko‘p uchraydi. Ostrisalar esa odamga iflos qo‘llar, oziq-ovqat mahsulotlari 
hamda og‘iz va burunga tushadigan chang orqali ham yuqishi mumkin. 
Gelmintlarning klassifikatsiyasi juda keng, ayniqsa, issiq iqlimli mamlakatlarda.