Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti tarix fakulteti

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                 

8

A. Sa'diyev. Maktabda tarix o`qitish metodikasi. Toshkent, O`qituvchi. 1988. 180-181-betlar. 

---

 

 

 

 

Ta’limning interfaol usullari va ularni tanlash mezoni 

 

Interfaol    atamasiinglizcha  inteact  —o‘zarota’sirlanish  (yoki  interaction  — 

o‘zarota’sir)  so‘zidanolinganbo‘lib,  birorfaoliyatyokimuammonio‘zaromuloqotda, 

o‘zaromuomalada, 

o‘zarobahsmunozara, 

fikrlashasnosida, 

hamjihatlikbilanhalqilishma’nosinianglatadi.  Qisqa  qilib  aytganda,  “interfaol” 

“o`zaro  hamkorlik  qilmoq”  demakdir.  O`zaro  harakat  turlari:  o`qituvchi  –  talaba 

(yoki o`quvchi), talaba – talaba, talaba – o`qituvchi bo`lishi mumkin. 

Ta’limjarayonidainterfaolusullaralohidao‘rintutadi. 

Ulartalabafaoliyatinifaollashtiradivauyg`unlashtiradi, 

mustaqilfikryuritishgachorlaydi, 

mashg`ulotlarningqiziqarlivasamaralio‘tishigaolibkeladi. 

Interfaolusullarningmuhimo‘rniyanashubilanizoxlanadiki, 

talabaningo‘quvmaterialinisamaraliroqo‘zlashtirishiko‘pjihatdanuningmustaqilharaka

tqilishi, o‘zitaxlilvaxulosaqilishigako‘proqbog`liqdir. 

O`qitishning interfaol uslublarining quyidagi turlargabo`linadi: 

1)  Kognitiv –  (  “kognito”  lotincha  so`z bo`lib, “bilim”,  “bilish” ma’nosini 

anglatadi)  –  eng  avvalo,  talaba  yoki  o`quvchilarning  tafakkurini 

shakllantirishga  yo`naltirilgan,  u  yoki  bu  shaklda  jamoa  muhokamasini 

tashkil etish bilan bog`liq bo`lgan uslubdir. 

2)  Eksperimental  –  talaba  yoki  o`quvchilarning  “jonli”,  shaxsiy  tajriba 

orttirishalariga yo`naltirilgan. 

3)  Rolli  o`yinlar,  modellashtirish  –  hayotiy  vaziyatlarni  modellashtirish 

hamda  ma’lum  rollarni  ijro  etish  orqali  ularni  sinab  ko`rishga 

---

yo`naltirilgan.  Uslub  jamoa  tafakkuri,  muhokama  bilan  bog`liq,  ammo 

muhokama rolli o`yin tahlili asosida olib boriladi. 

4)  Fasilitatsiya  (inglizcha  -  osonlashtirish)  –  guruh  ishini  tashkil  etish, 

ko`pincha  aniq,  haqiqiy,  amaliy  topshiriqlar  bilan  bog`liq.aniq  qaror 

qabo`l 

qilish 

bo`yicha 

muhokama, 

faoliyatning 

haqiqiy 

rejasiniishlabchiqish, haqiqiy, mojaroli manfaatlarni muvofiqlashtirishga 

mo`ljallangan.

9

 

Pedagog, psixolog, uslubchilarimizningisbotlashlarichao‘quvmateriallari: 

•  Maruzaeshitganimizda 5%; 

•  O‘qiganimizda 10%; 

•  Videousul, namoyishko‘rganimizda 20%; 

•  Tajribaninamoyishqilish, ko‘rganvaeshitganimizda 30%; 

•  Bahs — munozara, muhokamaqilganimizda 40%; 

•  Mashqlarishlab, o‘qigan, yozgan, gapirganimizda 50%; 

•  Ishbopo‘yin,  kichikguruhlardaishlash,  loyihalash,  mustaqilo‘qiganimizda, 

tahlilvamuhokamaqilganimizda, hikoyavanamoyishqilganimizda 75%; 

•  Interfaolusullardanfoydalanilganda,  yo‘naltiruvchimatn,  muammolivaziyat, 

mustaqilo‘rganganimizda,  tahlilvamuhokamaqilganimizda    90%    o‘zlashadi,   

debxisoblaydilar.    

Darhaqiqat:XitoyfaylasufiKonfutsiyidroketganidek, 

“Aytsang— unutaman! 

Ko‘rsatsangeslabqolaman! 

o‘zimbajarsam- 

anglabyetaman!”, 

debbejizaytmagan. 

Bundantashqari,    

interfaolusullarqo‘llanilmaganan’anaviyta’limbilanmazkurusullarasosidatashkiletilga

nnoan’anaviyta’limo‘rtasidabirqatornotekisliklarmavjud. Jumladan,