Z. T. Rajamurodov, B. M. Bozorov, A. I. Rajabov, D. G‘. Hayitov


-rasm. Sitaplazma membranasining molekulyar tuzilish chizmasi



Download 4,48 Mb.
bet31/287
Sana31.12.2021
Hajmi4,48 Mb.
#202244
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   287
Bog'liq
Yosh fiziologiyasi va gigienasi

4-rasm. Sitaplazma membranasining molekulyar tuzilish chizmasi.

1-lipidlarning bimolekulyar qatlami; 2-oqsillarning monomolekulyar qatlami;

3-teshikchalar.
Lizosomalarda saqlanuvchi fermentlar oqsillar, nuklein kislotalar, polisaxaridlarni parchalash xususiyatiga ega. Bundan tashqari lizosoma fermentlari hisobiga ayrim o’lgan hujayralarning alohida tuzilmalari, hamda o’lgan hujayra to’lig’icha hazmlanishi mumkin.
Ayniqsa lizosomalarga donador leykositlar boy, chunki ularning donachalari to’plangan lizosomalardan boshqa narsa emas.

Lizosomalarda oqsillarning, nuklein kislotalarning, lipidlarning yirik molekulalari, fermentlar ta’sirida «qurilish bloklari» ga (aminokislotalar, glyukoza, nukleotidlar) gliserin va yog’ kislotalariga parchalanadi. Bu moddalar doimiy ravishda sitoplazmada, ayniqsa endoplazmatik to’r kanallarida aylanib yuradi.

Endoplazmatik to’r deyarlik yaqinda elektron mikroskop yordamida kashf etildi. (1945-1946).

Endoplazmatik to’r membranalar bilan chegaralangan murakkab kanalchalar va sisternalar tizimi shaklida ko’rinadi. Uning membranasi ham uch qatlamli tuzilishga ega.

Ko’pgina hujayralarning endoplazmatik membranasining tashqi yuzasida ko’plab granulalar joylashgan. Bular ribosomalardir, endoplazmatik to’rning yuzasida ribosomalarsiz qismlar ham mavjud. Shu munosabat bilan endoplazmatik to’rning ikkita: silliq va g’adir-budur yoki granulali tiplari farqlanadi. G’adir-budurli endoplazmatik to’r o’suvchi organizm hujayralarida, asab hujayralarida, gormonlar, hazm shiralari sintezlovchi hujayralarda o’zlarining favqulodagi rivojlanishiga egadirlar. Bu tipdagi endoplazmatik to’r oqsillar sintezida ham faol ishtirok etishi aniqlangan.

Silliq endopalzmatik to’r esa glikogen va lipidlarni (yog’ bezlari hujayralari va jigar hujayralarida) sintezlovchi hujayralarda juda yaxshi rivojlangandir.

Hujayralarning ribosomalari juda mayda va ularni faqat elektron mikroskop ostida ko’rish mumkin.

Yuqorida qayd qilinganidek ribosomalar g’adir-budurli endoplazmatik to’rning membranasida joylashgan bo’ladi (jigar, me’daosti bezi hujayralarida) g’adir-budur endoplazmatik to’r yaxshi rivojlanmagan hujayralarda, ribosomalar sitoplazmaning asosiy moddasida joylashadi. Ribosomalar hujayra yadrosida ham mavjud.

Ribosomalar tarkibiga oqsil va ribosomali RNK ham kiradi. Sitoplazmaning asosiy moddasidan ribosomalarga transport RNKlar yordamida oqsilli molekulalar sintezlanuvchi aminokislotalar, tinimsiz tushib turadi.




Download 4,48 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   287




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish