Z. T. Rajamurodov, B. M. Bozorov, A. I. Rajabov, D. G‘. Hayitov

5.5. Oliy asab faoliyati tiplari.
Oliy asab faoliyati haqidagi tushuncha. Shartli reflektor faoliyatlar asab tizimining shaxsiy xususiyatlariga bog’liq. Asab tizimining shaxsiy xossalari individning irsiy xususiyatlari va uning hayotiy tajribasi bilan ta’minlanadi. Ushbu xossalarning yig’indisi oliy asab faoliyatining tipi deb ataladi.

Asab jarayonining xossalari. I.P.Pavlov o’zining ko’p yillar mobaynida hayvonlarda shartli reflekslarning hosil bo’lish xususiyatlari va ularni kechishini o’rganish natijasida oliy faoliyatining 4-ta tipini ajratdi. U kishi tiplarni farqlashni uchta asosiy belgilariga qarab bajarishni taklif qildi: 1) qo’zg’alish va tormozlanish jarayonlari kuchiga qarab; 2) o’zaro muvozanatlashishiga, ya’ni qo’zg’alish va tormozlanish jarayonlari kuchi nisbatiga qarab; 3) qo’zg’alish va tormozlanish jarayonlari harakatchanligiga, ya’ni aksincha qo’zg’alishni tormozlanishga aylanish tezligiga qarab.