Z. T. Nishanova, N. G. Kamilova, D. U. Abdullayeva, M. X. Xolnazarova


  Keksalik davrida  shaxsiy inqiroz va  yoshning psixologik



Download 12,64 Mb.
Pdf ko'rish
bet239/343
Sana31.12.2021
Hajmi12,64 Mb.
#270960
1   ...   235   236   237   238   239   240   241   242   ...   343
Bog'liq
Rivojlantirish psixologiyasi Pedagogik psixologiya Nishanova Z T

19.5.  Keksalik davrida  shaxsiy inqiroz va  yoshning psixologik

vazifalari

Yetuklik va  keksalik orasidagi  inqiroz  55—65  yoshlarga to‘g‘ri 

keladi.  Keksalik  davridagi  inqirozni  nafaqadan  oldingi  inqiroz

1  Давидовский  И.В.  Геронтологиуа.  —М .,1966.

2  Шахматов  Н.Ф.  Психическое  старение:  счастливое  и болезненное,— М., 

1996.  С.31-36.

433



deb  ataladi,  bunda  asosiy  determinant  sifatida  ijtimoiy  omil  na­

faqa  yoshiga  yetish  omili  ko‘rsatiladi.  Darhaqiqat  nafaqaga  chi- 

qish  inson  hayotini  tubdan  o‘zgartirib  yuboradi,  jamiyatdagi 

muhim  ijtimoiy  rolining  yo‘qotilishi,  insonning  o‘z  referent  gu- 

ruhidan  ajralishi,  muloqot  doirasining  torayishi,  moddiy  ahvo- 

lining  yomonlashuvi,  ba’zan  «iste’fo  shoki»  holatining  o‘tkir ke- 

chishida namoyon boladi.

Bu  holat  ko‘pchilik  qartayayotgan  insonlarda  qiyin  kecha­

di,  salbiy  hissiy  holatlarni  vujudga  keltiradi.  L.I.Ansifirovaning 

ta’kidlashicha,  qariyalarning uch xil asosiy shaxs tiplarini ajratish 

mumkin1.  Birinchi  tipdagi  qariyalar  nafaqaga  chiqishni  yaxshi 

boshdan  kechiradi,  yangi  qiziqarli  mashg‘ulotga jon  deb  ko‘cha- 

dilar,  yangi  do‘stona  munosabatlarni  o‘rnatishga  layoqatli.  Bu- 

larning  bari  ularning  hayotdan  qoniqqanlik  darajasining  yuqori 

bolishiga  hamda  umrining  uzun  bolishiga  ham  ta’sir  etadi.  Ik­

kinchi  tipdagi  qariyalar  hayotga  passiv  munosabatda  boladi. 

Ularda  qiziqishlar  doirasining  pasayishi,  o‘z-o‘ziga  hurmatning 

yo'qolishi,  kerak emaslik va mos  emaslik hissi kuzatiladi.

Ushbu  yosh  davridagi  inqirozni  yumshatish  strategiyalaridan 

biri «hayotga yangicha qarash» texnikasidir.  Bu texnika o‘z ichiga 

yangi  ijtimoiy yondashuvga  psixologik  tayyorgarlik,  bo‘sh  vaqtni 

oldindan  rejalashtirish,  yangi  hayot  tarzini,  jamiyatga  kirishish- 

ning yangi usullarini izlash,  salbiy holat va hodisalarni oldindan 

his  qilish,  nafaqaga  chiqishni  qat’iy  kun  tartibi  va  qat’iy  chek- 

lovlardan  ozod  bolish  hamda  insonning  yangi  qobiliyatlarini 

namoyon  etadigan  erkin  fazo  sifatida  ijobiy  idrok  etish  kabilarni 

o‘z  ichiga oladi.

Keksalik davriga o'tishdagi inqirozlar bo‘yicha boshqa bir yon­

dashuv  shaxs  ichidagi,  identiklik  inqirozidir.  Bunda  qarilik  alo- 

matlari  subyekt  tomonidan  emas,  balki  atrofdagilar  tomonidan 

seziladi.  Fiziologik  qartayish jarayonlari  doimiyligi  tufayli  uzoq


Download 12,64 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   235   236   237   238   239   240   241   242   ...   343




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish