Z. T. Nishanova, N. G. Kamilova, D. U. Abdullayeva, M. X. Xolnazarova

1  Sharafutdinova  X.G.  Uzluksiz  ta’lim  tizimida  aqliy  qobiliyat  diagnostikasi  va 

psixokorreksiyasi:  Psixol.  fan.  nomz.  ...  dis.  -   Т.:  TDPU,  2009.  -   198  b.

2  Бабаханова  М.П.  Формирование  читательских  интересов  у подростков.- 

Тибилиси.  1987.-18  с.

3  Dalimova  N .M .  Kompyuter  o ‘yinlariga 

tobe  o ‘smirlarning  psixologik 

diagnostikasi  va  korreksiyasi  xususiyatlari.  Avtoref....  ps.f.n.  —Т.,  2010.-24  b.

364

---

0

‘smirlar  oilada,  shaxslararo  munosabatlarda,  ijtimoiy  muhitga 

moslashishda,  maktabda  birmuncha  qiyinchiliklarga  duch  kela­

di.  Shuningdek,  muallif  bolalar  kompyuterdan  oddiy  kunlari  2 

soatdan  ortiq,  dam  olish kunlari  3  soatdan  ortiq foydalanmasligi 

zarurligini ta’kidlagan.  0 ‘smir o‘ynayotgan o‘yinlarda aqliy rivoj- 

lantiruvchi  va  mantiqiy  o‘yinlarning  ko‘proq  bo‘lishi  maqsadga 

muvofiq.

F.I.Haydarov  rahbarligida  N.I.Xalilova  tomonidan  « 0 ‘smir­

lik davrida  o‘zini  o‘zi  nazorat  qilish  shakllanishining  psixologik 

xususiyatlari»  mavzuidagi  ilmiy  tadqiqoti  ham  e’tiborga  molik1. 

Tadqiotlarda  aniqlanishicha,  o‘smirlik  davrida  mustaiql  fikr, 

mustahkam  e’tiqod va dunyoqarash shakllanganligi ularda axloq 

sohasida  o‘zini  o‘zi  nazorat  qilishning  rivojlanishiga  olib  keladi 

va bu ko‘proq ijtimoiy xulq-atvorlar,  munosabatlarda,  o‘zini tuta 

bilish  hamda javobgarlikni  his  qilish,  mustaqillikka  intilish,  ax­

loqiy qarashlarning kengayishida yaqqol  ko‘zga tashlanadi.

Z.Nishanovaning  shogirdi  Sh.T.Alimbayeva  tadqiqotlari- 

da 

0

‘smirlik  davrida  xavotirlanishning  ijodiy  tafakkurga  ta’siri 

o‘rganilgan2.  Xavotirlanish namoyon bo‘lishining psixologik xu- 

susiyatlaridan biri  ushbu  hissiy  holatning  ijodiy tafakkur  namo­

yon  bo‘lishi  va  uning  taqdimotiga  ta’sirida  ifodalanadi.  Ammo 

xavotirlanishning  ijodiy tafakkur  namoyon bo‘lishiga ta’siri bil- 

vosita  amalga  oshsa,  ijodiy  tafakkur  mahsullarini  taqdim  etish 

jarayoniga ta’siri bevositalik xarakterini  kasb  etadi.

Xavotirlanishning  ijodiy  tafakkurga  ta’sirida  o‘quv  motivat- 

siyasining  bilvositalovchi  roli  mavjud.  Ichki  o‘quv  motivatsi- 

yasi  ustun  bo‘lganda  xavotirlanish  ijodiy  tafakkurning  namo­

yon  bo‘lishiga  ta’sir  ko‘rsatmasligi,  tashqi  motivatsiya  ustun 

o‘quvchilarda  esa  ushbu  ta’sir  ma’lum  darajagacha  stimul  va-