Z. T. M s h m o V a

1- jadval.
  Hayot  yo‘lini  baholash
Hayot besh  yilliklar;
M uhim  voqealar  bilan to'lalikdarajasi
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
1 - 5
6 - 1 0
1 1 - 1 5
1 6 - 2 0
2 1 - 2 5
2 6 - 3 0
31—35
36—40
4 6 - 5 0
5 4 - 5 5
5 6 - 6 0
6 1 - 6 5
6 6 - 7 0
71—75
76—80
8 1 - 8 5
8 6 - 9 0
54

---

Sizning o‘quvchilar,  o ‘qituvchilar,  ota-onalar bilan kasbiy 
va insoniy munosabatingiz bir xil psixologik yoshga asoslangan 
teng  psixologik  (1-  shakl)  yoki  «translir»  bo‘lishi  mumkin 
(2-  shakl).
1- 
shakl.  Teng  psixologik yoshga  asoslangan  o‘quvchi  va 
o‘qituvchining  teng  munosabati:
11  psixologik  yoshdagi psixolog
3-  sinf o ‘quvchisi
2- 
shakl.  Psixologning  o ‘smirga  nisbatan  «translir» 
munosabati.
10 sinf o ‘quvchisi
3-  shakl.  Maktab  psixologining  manipulyativ  uslubi.
55 psixologik yoshga 
ega  bo‘lgan  psixolog
11  psixologik 
yoshdagi psixolog
Yuqori sinf  o‘quvchisi yoki 
katta psixologik yoshdagi ota-ona
55

---

Ishingizdagi vaziyatlarda tinglovchilaringiz uchun «mijoz» 
bo‘lib  qolmaslikka  harakat  qiling:  o ‘zingizni  ko‘rsatishga 
harakat  qiling,  o‘zingizni  yuqori  baholashga  intiling.  Kasbiy 
faoliyatingizda psixomanipulyativ  vositalardan  foydalanmang 
(3-  shaklga qarang).
Agar ota-onalar va  o‘quvchilar bilan  ishlaganda  3-  shakl- 
dagidek  munosabatlarga  kirishsangiz,  anglangan  va  ang- 
lanmagan muammolaringiz ustida ishlashingiz zarur.  Psixolog 
doimo  o ‘z ruhini  «tozalab»  turishi  kerak,  chunki  psixologning 
ruhi  —  bu uning ish  «quroli»  hisoblanadi.
Qanday  muammo  bilan  shug‘ullangan  afzal?
Psixologlarga  maktabda  turli  muam molar  bilan  shu- 
g‘ullanishga to‘g‘ri keladi.  Lekin har bir psixologning maktabda 
sevimli  mavzusi  yoki  muammosi  bo‘ladi.  Uni  tanlash  ko‘p 
sabablarga:  amaliy  psixologning  qiziqishlariga,  mutaxassislik 
bo‘yicha o ‘qilgan kitobga, kasbiy muloqot  darajasiga, psixolog 
ishlaydigan  m aktab  ehtiyojlariga,  m a ’m uriyat,  o ‘qituv- 
chilaming buyurtmasiga bog‘liq.
« 0 ‘z  muammosini»  tanlashning  ko‘p  omillarga  bog‘- 
liqligiga  qaram asdan,  um um iy  qonuniyatlar  kuzatiladi. 
Psixologlar  «o‘z  mavzularini»  tanlashda  ikki  asosiy  shartga 
amal  qiladilar.  Ko‘pincha  ular  xarakterida  va  individual  — 
psixologik  portretida  ortiqcha  boMgan  psixologik  fenomenni 
o ‘rganishga intiladilar.
T o ‘g ‘ri  fikrlaydigan  universitet  bitiruvchisi  tadqiqot 
predmeti  sifatida  o‘quvchilaming  tafakkur faoliyatini  tanlaydi 
(masalan,  kichik  maktab  yoshidagi  o ‘quvchilarda  iste’dodni 
shakllantirish,  o ‘smirlarning  aqliy  faoliyatini  faollashtirish  va 
boshqalar).  Shu  bilan  birga  ko‘pchilik  psixologlar  shaxsiy 
individualligini,  xarakterini,  shaxsini  qiziqtiradigan  m uam ­
molar  bilan  shug‘ullanishga  intiladilar.
Bo‘sh,  ziyoli,  ko‘ngilchan,  qat’iyatsiz  o ‘spirin-maktab 
psixologi  o ‘z  qiziqishlarining  predmeti  sifatida  boshlang‘ich 
sinf  o ‘quvchilarida  irodaviy  mexanizmlarni  shakllantirishhi 
tanlaydi.  Bu  nimadan  dalolat  beradi?  Aniq  maslahat  berish 
qiyin.  " 0 ‘z  muammoingizni"  tanlash  haqida  o ‘ylang  va  bir 
qarorga  keling.
56

---