Z. T. M s h m o V a

«Ular  kimni  tanlashadi?»  mashqi.  Sizga  maktab  ama- 
liyotidan  olingan  3  ta  misol  taklif  etiladi.  Bu  yerda  maktab 
psixologiga murojaat qilgan insonlaming so‘zlari va monologlari
43

---

keltirilgan.  Agar  tanlash  imkoniyati  mavjud  bo‘lsa,  ular 
yuqorida  tavsiflangan  qaysi  psixologni  tanlashardi.
«—  Men boshlang‘ich sinf o ‘qituvchisiman.  Turmush o ‘r- 
tog‘im  bilan  kelishmovchilik  paydo  b o ig u n ch a,  menda 
hammasi  yaxshi  edi.  M ening  doimo  bolalar  haqida  qay- 
g‘urishimni,  turmush  o‘rtog‘im  yoqtirmasdi.  Ba’zan  nima  qi- 
lishni,  maktabga  borishni  ham,  uyda  qolishni  ham,  umuman 
yashashni ham istamayman».
Bu  ayol  qaysi  psixologni  tanlagan  bo‘lar  edi  (psixologik 
portret  raqamini  ko‘rsating)?  U  nima  uchun  aynan  shu  psi­
xologni tanlaganini tushuntirib bering? 0 ‘z fikringizni asoslang.
«—  M ening  ismim  Sarvar,  7  «А»  sinfda  o ‘qiyman. 
0 ‘qituvchi  meni  yomon  ko‘radi?  Men  Sardorga  o‘girildim! 
Daftarim bilan  Ozodani  turtdim!  Uy vazifalarini  bajarmadim! 
Kundalik daftarimni uyda unutib  qoldiribman.  Sinfda hamma 
kundalik  daftarini  qoldirgan,  u  faqat  mendan  so‘raydi!  Meni 
doimo ahmoq deb ataydi! Hammasi jonga tegdi! Darsga borgim 
kelmaydi».
Bu yigit o ‘z xohishiga ko‘ra qaysi psixologga boradi? (ixti- 
yoriy,  sinf  rahbarining  ko‘rsatmasini  kutmasdan)  Sizningcha 
nima  uchun?  «Gulmira  aqlli  va juda  chiroyli  qiz!  U  hamma 
ishni bajara oladi:  toza qilib supuradi,  dazmol qiladi,  darslarini 
qiladi.  Ota-onasi so‘zini ikki qilmaydi.
0 ‘qituvchisi  bo‘lsa,  uni  yoqtirmaydi!  Turmushga  chiq- 
magan o ‘qituvchi Gulmiraga yomon baholar qo‘yadi! Biz hatto 
turmush o ‘rtog‘im bilan direktorga ham bordik,  nafi bo‘lmadi. 
Endi  bunday  davom  etishi  mumkin  emas.  Qizimni  boshqa 
maktabga  o‘tkazishga  qaror  qildik!».
Bu  ota-onalar  qaysi  psixologni  tanlaydilar?
Sizningcha,  ular  qaysi  psixologga  m aslahat  uchun 
murojaat  qilishsa,  foydali  bo‘lardi?
Siz  nim a  uchun  shunday  deb  o ‘ylaysiz?  Fikringizni 
asoslang.
Shunday qilib,  psixologning o‘z kasbidagi  mahorati,  ishni 
boshlashda  va  keyin  davom  ettirishda  eng  asosiy  muammo
44

---

hisoblanadi.  Psixologning  maktabdagi  faoliyatining  muvaf- 
faqiyati  shaxsiy  va  kasbiy  o‘zini  aniqlashiga  bog‘liq:  kasbiy 
yordamning  mahsuldorligi  maktabda  kasbiy  obro‘ga  ega 
bo‘lishga hamda o‘zining maktabga, o‘qituvchilarga, bolalarga, 
ota-onalarga kerakli  ekanligini  his  qilishga bog‘liq.
Amaliy  psixologning  shaxsiy  va  kasbiy  o ‘zini  aniqlashi 
yillar  davomida  hayotiy  va  kasbiy  tajribaning  to‘planishi,  o ‘z 
imkoniyatlarini  sinab  ko‘rish,  ichki  yetuklik va yutuqlar bilan 
quvonish,  xato va kamchiliklardan  o‘kinish  hissi  bilan  amalga 
oshadi.
«Psixologiya  qirq  yoshlilarning  kasbi!»  —  deb  bejiz 
aytishmaydi.